Người giám hộ đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội hiện nay, bởi lẽ nhiều cá nhân chưa đủ nhận thức để tự bảo vệ quyền lợi của mình, điển hình là trẻ em chưa thành niên, ngươi mất năng lực hành vi dân sự hoặc người khó khăn trong nhận thức, không làm chủ được hành vi,.. Pháp luật Việt Nam đã ban hành chế định về người giám hộ như một cách thức để bảo vệ những đối tượng vừa nêu trên. Vậy người giám hộ là gì? Và họ có những quyền nào?
1. Khái niệm người giám hộ
Căn cứ tại Điều 46 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giám hộ.
Người giám hộ là cá nhân, tổ chức được pháp luật chỉ định hoặc tự nguyện để thực hiện việc chăm sóc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi
2. Điều kiện để làm người giám hộ
a. Cá nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Có tư cách đạo đức tốt và các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
- Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác.
- Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.
b. Pháp nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:
- Có năng lực pháp luật dân sự phù hợp với việc giám hộ.
- Có điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
3. Các loại giám hộ
Căn cứ từ Điều 52 đến Điều 54 Bộ luật Dân sự 2015, người giám hộ được chia thành hai loại
a. Giám hộ đương nhiên
Các trường hợp do pháp luật quy định, không cần sự chỉ định, ví dụ cụ thể
- Cha mẹ là người giám hộ đương nhiên của con
- Ông, bà hoặc anh chị em ruột là người giám hộ đương nhiên trong trường hợp cha mẹ mất.
- Trường hợp người mất năng lực hành vi dân sự thì vợ, chồng hoặc cha mẹ là người giám hộ đương nhiên
b. Giám hộ được cử
- Là người giám hộ được cử theo quyết định của cá nhân có thẩm quyền hoặc theo di chúc của người để lại tài sản
- Giám hộ được cử thường được áp dụng trong trường hợp không có giám hộ đương nhiên hoặc để đảm bảo cho quyền lợi của người được giám hộ.
4. Quyền và nghĩa vụ của người được giám hộ
a. Quyền của người giám hộ
Quy định tại Điều 58 Bộ luật Dân sự về quyền của người giám hộ:
- Sử dụng tài sản của người được giám hộ để chăm sóc, chi dùng cho những nhu cầu thiết yếu của người được giám hộ
- Yêu cầu cơ quan, tổ chức bảo vệ quyền lợi của người được giám hộ khi có tranh chấp
- Trong trường hợp có thỏa thuận thì người giám hộ vẫn được hưởng thù lao
b. Nghĩa vụ của người giám hộ
Trong trường hợp có thỏa thuận khác, người giám hộ thực hiện các nghĩa vụ theo như thỏa thuận. Người giám hộ có những nghĩa vụ cơ bản sau
- Chăm sóc, bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ
- Đại diện theo pháp luatạ cho người được giảm hộ trong các giao dịch, quyết định dân sự
- Quản lý tài sản của người được giám hộ
- Bồi thường thiệt hại nếu gây thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ giám hộ
5. Chấm dứt việc giám hộ
Việc giám hộ bị chấm dứt trong các trường hợp sau đây:
- Người được giám hộ đã có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
- Người được giám hộ chết;
- Cha, mẹ của người được giám hộ là người chưa thành niên đã có đủ điều kiện để thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình;
- Người được giám hộ được nhận làm con nuôi.
Kết Luận
Ai cũng có quyền được bảo vệ quyền và lợi ích, kể cả người chưa thành niên hay người còn hạn chế trong hành vi dân sự,.. Từ đó cho thấy được vai trò của người giám hộ. Để đảm bảo thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình, người giám hộ cần tuân thủ quy định của pháp luật, đạo đức xã hộ. Đảm bảo được tính pháp lý và công bằng, quyền lợi của mỗi cá nhân.
Xem thêm
Trách nhiệm bồi thường của người giám hộ
