LẠM DỤNG TÍN NHIỆM HAY LỪA ĐẢO-KHÓ KHĂN TRONG THỰC TIỄN XÉT XỬ

Đánh giá bài viết

“Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” là hai tội danh có cấu thành tội phạm khác nhau và thuộc nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu. Tuy nhiên, trong thực tiễn rất khó để có phân biệt được hai tội phạm này. Việc định tội phụ thuộc vào nhiều yếu tố (phương thức chiếm đoạt; thời điểm có ý định chiếm đoạt; hành vi đặc trưng; nguồn gốc tài sản,…)

Cơ Sở Pháp Lý

Tội phạm “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”

– Quy định tại Điều 174 Bộ Luật Hình Sự 2015
– Cấu thành tội phạm (mặt khách quan):
+ Hành vi phạm tội: Dùng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản
+ Hậu quả: Người phạm tội chiếm đoạt tài sản
+ Mối quan hệ nhân quả: hành vi phạm tội là nguyên nhân gây ra hậu quả.
Dấu hiệu đặc trưng: Sử dụng hành vi gian dối làm người khác tin tưởng để chiếm đoạt tài sản

Tội phạm “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

– Quy định tại Điều 175 Bộ Luật Hình Sự 2015
– Cấu thành tội phạm (mặt khách quan):
+ Hành vi phạm tội: Được giao tài sản hợp pháp (vay; mượn; thuê tài sản;…) sau đó dùng thủ đoạn để chiếm đoạt tài sản đó.
+ Hậu quả: Người phạm tội chiếm đoạt tài sản
+ Mối quan hệ nhân quả: hành vi phạm tội là nguyên nhân trực gây ra hậu quả.
– Dấu hiệu đặc trưng: Được giao tài sản hợp pháp sau đó mới dùng thủ đoạn để chiếm đoạt tài sản.

Phân biệt “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”

Tiêu chí	Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS 2015)	Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175 BLHS 2015)
Đối tượng chiếm đoạt	Tài sản bị chiếm đoạt do người khác quản lý, có thể là tài sản của Nhà nước.	Tài sản bị chiếm đoạt do chính người phạm tội quản lý
Phương thức chiếm đoạt	Gian dối để chiếm đoạt tài sản	Chiếm đoạt tài sản sau khi được giao hợp pháp
Thời điểm có ý định chiếm đoạt	Có ý định ngay từ đầu	có ý định sau khi có được tài sản
Hành vi đặc trưng	Gian dối đề chiếm đoạt	Lợi dụng tín nhiệm sau đó dùng thủ đoạn gian dối (bỏ trốn; sử dụng trái mục đích; không trả đúng hạn)
Quan hệ pháp lý	Không có quan hệ pháp lý tin cậy	Có quan hệ pháp lý rõ ràng dựa trên hợp đồng hoặc sự thỏa thuận
Ví dụ điện hình	Làm giả giấy tờ nhà đất xong đem bán cho nhiều người	Mượn điện thoại bạn bè xong đem đi bán hoặc cầm cố

Khó khăn khi định tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” hay “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”

Khó khăn trong việc xác định thời điểm có ý định chiếm đoạt tài sản

Có nhiều vụ án, hành vi ban đầu hoàn toàn hợp pháp, có sự tin tưởng thực sự (vay tiền, mượn xe, ký gửi tài sản…), nhưng sau đó người nhận tài sản sử dụng sai mục đích hoặc bỏ trốn. Trong các trường hợp này, nếu không chứng minh được bị cáo gian dối ngay từ đầu, việc định tội theo Điều 174 là không có cơ sở vững chắc.

Dễ bị hình sự hóa các quan hệ dân sự

Nhiều trường hợp người vay tiền, thuê tài sản ban đầu có thiện chí nhưng về sau không trả – rất khó chứng minh có dấu hiệu gian dối ban đầu hay chỉ là vi phạm dân sự.
Trong các tranh chấp đặt cọc, vay mượn, hợp tác kinh doanh thất bại, nếu không có dấu hiệu gian dối ban đầu, thì việc xử lý hình sự có thể dẫn đến hình sự hóa quan hệ dân sự, ảnh hưởng đến quyền tự do kinh doanh và quyền dân sự của công dân.

Chưa có sự thống nhất giữa các cơ quan tố tụng.

Với sự tương quan nhất định giữa 2 tội danh; việc tiếp cận vụ việc dưới góc độ khác nahu cũng có thể dẫn đến việc xác định tội danh khác nhau, vì vậy không ít trường hợp giữa Viện kiểm Sát và Tòa án có những ý kiến trái ngược nhau. Ví dụ có vụ việc bị cáo vay tiền đầu tư bất động sản, không có giấy tờ gian dối, nhưng đến hạn trả tiền thì bỏ trốn. Cơ quan điều tra xác định là “lừa đảo”, nhưng Tòa cho rằng bị cáo không có gian dối trước khi vay, hành vi chỉ cấu thành “lạm dụng tín nhiệm”, và do chưa đủ căn cứ chứng minh ý chí chiếm đoạt, nên tuyên không phạm tội.

III Một số kiến nghị

Áp dụng thống nhất trong tố tụng

Tòa án nhân tối cao nên ban hành Nghị quyết hướng dẫn hoặc án lệ bổ sung, làm rõ hơn các tình huống điển hình về sự khác biệt giữa hai tội danh này.

Đối với Cán bộ tiến hành tố tụng

Phân tích rõ dấu hiệu cấu thành trong hồ sơ: làm rõ thời điểm có ý định chiếm đoạt của tội phạm; xác định có thủ đoạn gian dối mang tính chủ động hay không
Tránh suy diễn chủ quan: Không nên căn cứ duy nhất vào hậu quả (chiếm đoạt) mà phải xem xét toàn bộ quá trình giao dịch và động cơ của bị cáo.

IV Kết luận

Việc phân định chính xác giữa “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” không chỉ là vấn đề học thuật mà có ý nghĩa quyết định trong thực tiễn tố tụng hình sự. Trong bối cảnh các giao dịch kinh tế – dân sự ngày càng đa dạng, ranh giới giữa vi phạm dân sự và tội phạm chiếm đoạt ngày càng mờ nhạt, đòi hỏi các cơ quan tiến hành tố tụng phải thận trọng, khách quan, toàn diện trong đánh giá chứng cứ.
Việc định tội sai có thể xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người, trong khi bỏ lọt tội phạm lại ảnh hưởng đến công lý. Vì vậy, yêu cầu áp dụng đúng pháp luật, đúng bản chất hành vi là nhiệm vụ then chốt trong bảo vệ quyền sở hữu và xây dựng nhà nước pháp quyền.

XEM THÊM

Lật tẩy các chiêu trò lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Cảnh báo và phòng ngừa

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

LUẬTSƯ.NET CHUYÊN TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ SAU:

Địa chỉ, số điện thoại Luật sư giỏi TP.HCM

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

LUẬTSƯ.NET – LUẬT SƯ GIỎI TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0364919191 – 0919989876
📍 Địa chỉ: Số 11 Đường Số 7, KDC CityLand Park Hills, Phường 10, Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
🌐 Website: www.luậtsư.net
📧 Email: tuvanmienphi@luậtsư.net

“Chọn chúng tôi, chọn giải pháp pháp lý hiệu quả nhất!

Tại sao chọn LUẬTSƯ.NET?

Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm: Chúng tôi đã xử lý thành công hàng trăm vụ tranh chấp nợ khó đòi, từ cá nhân đến doanh nghiệp.
Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ khách hàng từ giai đoạn tư vấn ban đầu đến khi thi hành án.
Chi phí minh bạch: Cam kết chi phí dịch vụ hợp lý, rõ ràng, không phát sinh.
Thời gian giải quyết nhanh chóng: Luật sư của chúng tôi luôn đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu và tối ưu hóa thời gian xử lý vụ việc.

Đăng ký thành lập doanh nghiệp trọn gói giá rẻ chỉ 599k: https://dangkykinhdoanh.top/