Độ xe, thay đổi kết cấu phương tiện gây tai nạn – Có thể bị xử lý hình sự không?

1. Thực trạng đáng chú ý

Trong những năm gần đây, tình trạng tự ý thay đổi kết cấu phương tiện (độ xe, chế xe) trở nên phổ biến, đặc biệt trong giới trẻ. Các hành vi thường thấy bao gồm:

• Tháo bỏ hoặc thay đổi thiết bị an toàn;
• Thay ống xả, độ pô gây tiếng ồn lớn;
• Tăng công suất động cơ vượt thiết kế;
• Gắn thêm phụ kiện không phù hợp.

Những thay đổi này khiến phương tiện mất an toàn kỹ thuật, làm tăng nguy cơ mất kiểm soát, gây tai nạn nghiêm trọng. Thực tế đã có nhiều vụ việc thương tâm mà nguyên nhân trực tiếp được xác định là do xe bị độ chế, khiến phanh, lái hoặc hệ thống an toàn không còn hoạt động đúng chuẩn.

2. Xử phạt hành chính khi độ xe trái phép

Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi tự ý thay đổi kết cấu xe sẽ bị xử phạt như sau:

2.1. Đối với xe mô tô, xe gắn máy, xe tương tự

Hành vi vi phạm: Tự ý thay đổi khung, động cơ, hình dáng, kích thước, đặc tính của xe trái quy định.

Mức phạt:

• Cá nhân: 4.000.000 – 6.000.000 đồng
• Tổ chức: 8.000.000 – 12.000.000 đồng

Căn cứ pháp lý: Khoản 8, Điều 32 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

2.2. Đối với xe ô tô, xe tương tự ô tô

Hành vi vi phạm: Tự ý thay đổi khung, tổng thành máy, hệ thống phanh, truyền động, hình dáng, kích thước, tính năng sử dụng; lắp thêm cơ cấu, bộ phận trái quy định.

Mức phạt:

• Cá nhân: 65.000.000 – 75.000.000 đồng
• Tổ chức: 130.000.000 – 150.000.000 đồng

Căn cứ pháp lý: Khoản 14, Điều 33 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

2.3. Một số hành vi thay đổi nhẹ hơn (chủ yếu với xe máy)

Ví dụ: Tự ý thay đổi hình dáng, kích thước không liên quan đến khung, máy (lắp thêm ống xả, thay đổi bộ phận trang trí…).

Mức phạt: 800.000 – 1.200.000 đồng đối với cá nhân.

Căn cứ pháp lý: Khoản 4, Điều 32 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

Đây là chế tài áp dụng phổ biến nếu hành vi chưa gây hậu quả nghiêm trọng.

3. Khi nào bị xử lý hình sự?

Trường hợp việc độ xe, thay đổi kết cấu phương tiện là nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông, làm chết người hoặc gây thiệt hại nặng nề, người vi phạm có thể bị truy cứu theo Điều 260 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) – Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ:

• Khung cơ bản: phạt tù từ 01 – 05 năm nếu làm chết 01 người hoặc gây thương tích cho 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên;
• Khung tăng nặng: phạt tù từ 03 – 10 năm nếu làm chết từ 02 người trở lên, hoặc gây thương tích cho nhiều người với tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 122% trở lên;
• Hình phạt bổ sung: có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 – 05 năm.

Như vậy, nếu độ xe chỉ dừng lại ở mức vi phạm hành chính thì bị xử phạt tiền, nhưng nếu hành vi này gây hậu quả nghiêm trọng, thì trách nhiệm hình sự là điều không tránh khỏi.

4. Trách nhiệm của thợ và cơ sở độ xe

Một vấn đề thường được đặt ra là: người trực tiếp thực hiện việc độ, chế xe trái quy định có phải chịu trách nhiệm pháp lý hay không?

Theo quy định hiện hành, thợ và cơ sở độ xe không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, mà chủ yếu bị xử phạt hành chính. Cụ thể:

• Nếu thực hiện việc thay đổi kết cấu phương tiện, gắn thêm phụ kiện, độ pô, thay đổi động cơ, khung xe… mà không có sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền sẽ bị xử phạt theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP;
• Ngoài tiền phạt, cơ sở vi phạm còn có thể bị buộc tháo bỏ thiết bị, khôi phục lại tình trạng ban đầu của phương tiện.

Như vậy, trách nhiệm pháp lý đối với thợ và cơ sở độ xe chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính, chưa đặt ra việc xử lý hình sự. Tuy nhiên, nếu cố tình vi phạm, hoạt động độ xe trái phép không chỉ khiến khách hàng gặp rủi ro khi lưu thông mà còn ảnh hưởng đến uy tín, hoạt động kinh doanh lâu dài của chính cơ sở đó.

5. Kết luận và khuyến nghị

Hành vi độ xe, thay đổi kết cấu phương tiện tưởng chừng chỉ là thú vui cá nhân hoặc cách thể hiện cá tính, nhưng tiềm ẩn rủi ro pháp lý rất lớn. Người sử dụng xe độ không chỉ phải đối diện với xử phạt hành chính, mà trong trường hợp gây tai nạn, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án lên tới 15 năm tù.

Bài học rút ra:

• Người dân cần tuyệt đối tuân thủ quy định, không nên vì thích tốc độ, kiểu dáng lạ mà đánh đổi bằng tính mạng, sức khỏe của mình và người khác;
• Cơ sở, thợ làm dịch vụ độ xe cần chấm dứt việc độ chế trái phép, không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn gây nguy hiểm cho xã hội.

Xem thêm 

Quyền lợi của người tiêu dùng dễ bị tổn thương có gì đặc biệt?

Quyền và nghĩa vụ mà người tiêu dùng cần biết năm 2025

Trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin cho người tiêu dùng

Bồi thường thiệt hại: Có nguyên tắc, có giới hạn