CÁ NHÂN, HỘ KINH DOANH CÓ CHỊU ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT CẠNH TRANH KHÔNG? QUY ĐỊNH VÀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ KHI CÓ VI PHẠM?

Đánh giá bài viết

háp luật cạnh tranh đóng vai trò trọng yếu trong việc xây dựng và bảo vệ môi trường kinh doanh công bằng, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thị trường, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng. Tuy nhiên, liệu phạm vi điều chỉnh của pháp luật này có bao gồm các chủ thể kinh doanh nhỏ lẻ như cá nhân và hộ kinh doanh – những đối tượng phổ biến và đóng góp không nhỏ vào tổng thể kinh tế Việt Nam hay không. Câu trả lời là có.

Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề này, phân tích các quy định liên quan và những hậu quả pháp lý mà cá nhân, hộ kinh doanh có thể phải đối mặt khi vi phạm pháp luật cạnh tranh.

Khái quát về pháp luật cạnh tranh và các chủ thể kinh doanh

Luật Cạnh tranh hiện hành của Việt Nam (Luật Cạnh tranh 2018) được ban hành với mục tiêu chính là kiểm soát các hành vi hạn chế cạnh tranh, ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh, và kiểm soát tập trung kinh tế nhằm bảo vệ một môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng cho tất cả các chủ thể tham gia thị trường, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Các hành vi bị cấm theo Luật này bao gồm thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường hoặc vị trí độc quyền, các hành vi tập trung kinh tế gây tác động hạn chế cạnh tranh, và các hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, các chủ thể kinh doanh (hay thương nhân) rất đa dạng, từ các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân như công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, đến doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã. Bên cạnh đó, hộ kinh doanh và cả các cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh cũng là những mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ. Việc xác định phạm vi điều chỉnh của Luật Cạnh tranh đối với từng loại hình này là cần thiết để đảm bảo tính thượng tôn pháp luật.

Cá nhân, hộ kinh doanh có chịu điều chỉnh của pháp luật cạnh tranh không?

Căn cứ Điều 2 Luật Cạnh tranh 2018 quy định về đối tượng áp dụng, bao gồm:

– Tổ chức, cá nhân kinh doanh (sau đây gọi chung là doanh nghiệp) bao gồm cả doanh nghiệp sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, doanh nghiệp hoạt động trong các ngành, lĩnh vực thuộc độc quyền nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.
– Hiệp hội ngành, nghề hoạt động tại Việt Nam.
– Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài có liên quan.

Như vậy, tuy cùng gọi là doanh nghiệp nhưng nội hàm của từ này trong Luật cạnh tranh và Luật Doanh nghiệp là khác nhau, Doanh nghiệp trong Luật cạnh tranh bao gồm tất cả các tổ chức, các nhân hoạt động kinh doanh một cách độc lập, thường xuyên.

Đối với hộ kinh doanh

Về bản chất pháp lý, hộ kinh doanh tuy không có tư cách pháp nhân nhưng lại thực hiện hoạt động kinh doanh một cách độc lập, thường xuyên và có khả năng gây tác động đến cạnh tranh trên thị trường, dù ở quy mô nhỏ hơn so với chủ thể là doanh nghiệp theo Luật doanh nghiệp (bao gồm: CTTNHH, CTCP, CTHD VÀ DNTN).

Do đó, hộ kinh doanh thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật Cạnh tranh. Các hoạt động mua bán, cung ứng dịch vụ của hộ kinh doanh nếu vi phạm các quy định về cạnh tranh đều có thể bị xem xét, xử lý.

Đối với cá nhân

Cá nhân là chủ thể thành lập doanh nghiệp:

Nếu cá nhân là chủ sở hữu doanh nghiệp tư nhân, thành viên của công ty, hoặc người đại diện theo pháp luật của một tổ chức kinh doanh, thì cá nhân đó sẽ chịu trách nhiệm theo tư cách pháp lý của doanh nghiệp mà mình đại diện hoặc sở hữu khi doanh nghiệp vi phạm.

Cá nhân là chủ thể hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh:

Đây là những người bán hàng rong, làm dịch vụ nhỏ lẻ, hoặc thậm chí là các cá nhân kinh doanh trực tuyến qua mạng xã hội với quy mô nhất định mà không cần đăng ký kinh doanh. Về nguyên tắc, nếu các cá nhân này thực hiện các hành vi gây hạn chế cạnh tranh hoặc cạnh tranh không lành mạnh và gây ra hậu quả trên thị trường, họ vẫn sẽ chịu điều chỉnh bởi Luật Cạnh tranh. Tuy nhiên, trên thực tế, việc áp dụng các quy định về ngưỡng định lượng như thị phần hay vị trí thống lĩnh thường khó đạt được với các chủ thể quy mô nhỏ này, do đó họ thường bị điều chỉnh chủ yếu bởi các hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Các quy định áp dụng và hậu quả pháp lý khi cá nhân, hộ kinh doanh vi phạm

Các nhóm hành vi mà cá nhân/ hộ kinh doanh dễ vi phạm và bị điều chỉnh nhất là hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy định tại Điều 45 Luật cạnh tranh 2018, bao gồm:

1. Xâm phạm thông tin bí mật trong kinh doanh dưới các hình thức:
– Tiếp cận, thu thập thông tin bí mật trong kinh doanh bằng cách chống lại các biện pháp bảo mật của người sở hữu thông tin đó;
– Tiết lộ, sử dụng thông tin bí mật trong kinh doanh mà không được phép của chủ sở hữu thông tin đó.
2. Ép buộc khách hàng, đối tác kinh doanh của doanh nghiệp khác bằng hành vi đe dọa hoặc cưỡng ép để buộc họ không giao dịch hoặc ngừng giao dịch với doanh nghiệp đó.
3. Cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp đưa thông tin không trung thực về doanh nghiệp gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, tình trạng tài chính hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó.
4. Gây rối hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp cản trở, làm gián đoạn hoạt động kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp đó.
5. Lôi kéo khách hàng bất chính bằng các hình thức sau đây:
– Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về doanh nghiệp hoặc hàng hóa, dịch vụ, khuyến mại, điều kiện giao dịch liên quan đến hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác;
– So sánh hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác nhưng không chứng minh được nội dung.
6. Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến loại bỏ doanh nghiệp khác cùng kinh doanh loại hàng hóa, dịch vụ đó.

Mặc dù ít phổ biến hơn nhưng cá nhân hoặc hộ kinh doanh cũng có thể liên quan đến thỏa thuận hạn chế cạnh tranh nếu họ tham gia vào các thỏa thuận ấn định giá, phân chia thị trường… và đáp ứng các điều kiện thoả thuận hạn chế cạnh tranh khác theo quy định.

Khi có vi phạm, cá nhân, hộ kinh doanh sẽ phải chịu các hậu quả pháp lý theo quy định của Luật cạnh tranh:

– Trách nhiệm hành chính:

Hành vi vi phạm luật cạnh tranh về bản chất là hành vi vi phạm hành chính chứ không phải là hành vi vi phạm luật dân sự. Cá nhân, hộ kinh doanh sẽ bị phạt tiền theo quy định, tuy nhiên mức xử phạt sẽ là một nửa so với mức phạt quy định trong văn bản vốn dành cho chủ thể là tổ chức. Có thể lấy một ví dụ đơn giản như sau:

Chị A là cá nhân bán bánh quảng cáo: “Bánh mì của chúng tôi dùng thịt tươi, khác hẳn quán B (cạnh bên) dùng thịt đông lạnh!”. Cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra, yêu cầu chị A chứng minh và Chị A không chứng minh được.
Căn cứ Nghị định số 75/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh quy định:
Điều 20. Hành vi lôi kéo khách hàng bất chính
a) Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với hành vi lôi kéo khách hàng bất chính bằng các hình thức sau đây:
b) So sánh hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác nhưng không chứng minh được nội dung
Mức phạt cho hành vi này đối với công ty/tổ chức là 100 triệu đồng. Vì chị A là cá nhân (chủ hộ kinh doanh), mức phạt sẽ là 50 triệu đồng (một nửa của 100 triệu).

Bên cạnh phạt tiền, họ có thể phải chịu các hình thức xử phạt bổ sung như tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm; tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh, chứng chỉ hành nghề (nếu có); hoặc buộc loại bỏ yếu tố vi phạm trên hàng hóa, dịch vụ, phương tiện kinh doanh. Các biện pháp khắc phục hậu quả cũng được áp dụng như buộc cải chính công khai, buộc chấm dứt hành vi vi phạm, và buộc hoàn trả khoản lợi bất hợp pháp có được do vi phạm.

– Trách nhiệm dân sự:

Ngoài trách nhiệm hành chính, cá nhân, hộ kinh doanh vi phạm còn có thể bị buộc bồi thường thiệt hại cho doanh nghiệp, người tiêu dùng hoặc các chủ thể khác bị ảnh hưởng trực tiếp bởi hành vi vi phạm của mình. Việc bồi thường này có thể bao gồm thiệt hại vật chất và cả thiệt hại về uy tín, danh dự nếu có.

– Trách nhiệm hình sự:

Mặc dù rất hiếm khi áp dụng trực tiếp trong lĩnh vực cạnh tranh, nhưng nếu hành vi vi phạm có dấu hiệu cấu thành tội phạm khác theo Bộ luật Hình sự (ví dụ: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến cạnh tranh), cá nhân vi phạm vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

– Thiệt hại về uy tín:

Đây là hậu quả khó lượng hóa nhưng lại ảnh hưởng sâu rộng nhất. Mất niềm tin của khách hàng và đối tác sẽ ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến khả năng duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh của cá nhân, hộ kinh doanh.

Thực tiễn áp dụng và Khuyến nghị

Trong thực tiễn, các vụ việc liên quan đến cá nhân, hộ kinh doanh thường tập trung chủ yếu vào nhóm hành vi cạnh tranh không lành mạnh, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của họ. Các vụ việc lớn về thỏa thuận hạn chế cạnh tranh hay lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường ít khi liên quan trực tiếp đến các đối tượng này. Một thách thức lớn trong việc thực thi là phát hiện và xử lý vi phạm đối với các cá nhân/hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là những trường hợp kinh doanh online không đăng ký, gây khó khăn cho việc quản lý và áp dụng pháp luật.

Để nâng cao hiệu quả phòng chống vi phạm pháp luật cạnh tranh từ phía cá nhân và hộ kinh doanh, cần có những khuyến nghị cụ thể:

Đối với cá nhân, hộ kinh doanh:

Chủ động tìm hiểu và nâng cao nhận thức về pháp luật cạnh tranh, đặc biệt là các quy định về hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Việc tuân thủ pháp luật không chỉ tránh được các chế tài mà còn xây dựng uy tín và sự bền vững trong kinh doanh.

Đối với cơ quan quản lý nhà nước:

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cạnh tranh đến các đối tượng này bằng những hình thức dễ tiếp cận. Đồng thời, nghiên cứu, xây dựng các hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng Luật Cạnh tranh cho các hoạt động kinh doanh có quy mô nhỏ, đặc biệt trong bối cảnh kinh doanh số đang phát triển mạnh mẽ. Nâng cao năng lực giám sát, đặc biệt trên không gian mạng, để kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm.

Đối với người tiêu dùng:

Nâng cao ý thức cảnh giác và chủ động tố giác các hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh của bất kỳ chủ thể nào, dù là doanh nghiệp lớn hay cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Rõ ràng, cá nhân và hộ kinh doanh là những đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật cạnh tranh, đặc biệt là các quy định về hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Dù quy mô hoạt động có thể nhỏ, nhưng những hành vi vi phạm của họ vẫn có thể gây ra những hậu quả đáng kể cho thị trường và người tiêu dùng, đồng thời phải đối mặt với các trách nhiệm pháp lý nghiêm minh từ phạt hành chính, bồi thường dân sự cho đến các hình thức xử phạt bổ sung khác. Việc tuân thủ pháp luật cạnh tranh không chỉ là nghĩa vụ mà còn là yếu tố then chốt để mọi chủ thể kinh doanh, dù lớn hay nhỏ, có thể phát triển bền vững trong một môi trường cạnh tranh công bằng, lành mạnh.

Trong bối cảnh pháp luật cạnh tranh ngày càng chặt chẽ và phức tạp, đặc biệt khi cá nhân, hộ kinh doanh cũng là đối tượng điều chỉnh, vai trò của luật sư trở nên vô cùng quan trọng. Luật sư không chỉ giúp các chủ thể này hiểu rõ phạm vi áp dụng và các hành vi bị cấm, mà còn tư vấn về cách thức xây dựng chiến lược kinh doanh và quảng bá sản phẩm phù hợp pháp luật, tránh những hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Khi có dấu hiệu vi phạm hoặc đối mặt với quá trình xử lý, luật sư sẽ là người đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, hộ kinh doanh trước các cơ quan nhà nước, hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, chứng cứ và đưa ra các lập luận pháp lý thuyết phục. Sự đồng hành của đội ngũ pháp lý chuyên nghiệp sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, tối đa hóa hiệu quả tuân thủ và đảm bảo sự phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh.

Trên đây là những thông tin pháp lý chủ yếu về cá nhân, hộ kinh doanh trong pháp luật cạnh tranh. Nếu còn thắc mắc, độc giả vui lòng liên hệ 0364 919191 để được hỗ trợ, giải đáp.

LUẬTSƯ.NET với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tư vấn giải quyết tranh chấp hợp đồng, sẽ giúp bạn hiểu thêm những thông tin cần biết về quy trình, báo giá, thời gian thực hiện và các lưu ý liên quan.

Xem thêm

Muốn khởi nghiệp? Tìm hiểu ngay về các loại hình doanh nghiệp

Từ vỉa hè đến sổ sách: Luật thuế mới khiến kinh doanh nhỏ cũng phải ‘lên đời’

CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH BỊ CẤM LÀ GÌ? VẤN ĐỀ BỒI THƯỜNG – NGUY CƠ VÀ HẬU QUẢ CỦA HÀNH VI CẠNH TRANH KHÔNG LÀNH MẠNH BỊ CẤM THEO PHÁP

LUẬTSƯ.NET CHUYÊN TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ SAU:

Địa chỉ, số điện thoại Luật sư giỏi TP.HCM

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

LUẬTSƯ.NET – LUẬT SƯ GIỎI TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0364919191 – 0919989876
📍 Địa chỉ: Số 11 Đường Số 7, KDC CityLand Park Hills, Phường 10, Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
🌐 Website: www.luậtsư.net
📧 Email: tuvanmienphi@luậtsư.net

Chọn chúng tôi, chọn giải pháp pháp lý hiệu quả nhất!

Tại sao chọn LUẬTSƯ.NET?

Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm: Chúng tôi đã xử lý thành công hàng trăm vụ tranh chấp nợ khó đòi, từ cá nhân đến doanh nghiệp.
Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ khách hàng từ giai đoạn tư vấn ban đầu đến khi thi hành án.
Chi phí minh bạch: Cam kết chi phí dịch vụ hợp lý, rõ ràng, không phát sinh.
Thời gian giải quyết nhanh chóng: Luật sư của chúng tôi luôn đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu và tối ưu hóa thời gian xử lý vụ việc.

Đăng ký thành lập doanh nghiệp trọn gói giá rẻ chỉ 599k: https://dangkykinhdoanh.top