Hiến máu để “đổi quà” rồi đăng bán – Hành vi thương mại hóa thiện nguyện, có vi phạm?

I. Mở đầu

Hoạt động hiến máu nhân đạo vốn dĩ mang tính thiện nguyện, không đòi hỏi đối đáp. Tuy nhiên, để khuyến khích và tri ân người hiến máu, nhiều đơn vị tổ chức thường trao tặng các phần quà nhỏ như sữa, túi vải, bình nước, phiếu quà tặng… Dù món quà không lớn, nhưng lại là sự ghi nhận về mặt tinh thần. Gần đây, một số người đã lợi dụng điều này, đi hiến máu nhiều lần chỉ để gom quà đem bán hoặc công khai rao bán trên mạng xã hội ngay sau khi nhận được quà hiến máu. Vậy hành vi đó có bị xem là vi phạm pháp luật? Hay chỉ dừng ở vấn đề đạo đức?

II. Quà tặng từ hiến máu – có phải “đối giá”?

Pháp luật hiện hành không xem quà tặng từ hiến máu là “thù lao” hay “thanh toán”. Các món quà chỉ mang tính tự nguyện, tri ân, được quy định gián tiếp trong các văn bản quản lý chuyên ngành, như hướng dẫn của Bộ Y tế và thông lệ của các chương trình vận động hiến máu nhân đạo.

Theo đó, người hiến máu được:

• Cấp giấy chứng nhận hiến máu;

• Hưởng chế độ bồi dưỡng bằng hiện vật (sữa, bánh, nước… sau khi hiến máu xong);

• Được tặng quà từ nhà tài trợ (tùy theo chương trình cụ thể);

• Được khám, tư vấn sức khỏe miễn phí trước khi hiến.

Tuy nhiên, không có quy định pháp lý nào cấm hoặc ràng buộc việc sử dụng món quà sau khi đã nhận, bao gồm cả việc đem cho, tặng lại, hoặc bán.

III. Đem quà hiến máu ra bán: Không vi phạm pháp luật, nhưng cần xem lại đạo đức

1. Về pháp lý: Không bị cấm, không bị xử phạt

Cho đến nay, không có quy định pháp luật nào cấm người hiến máu bán lại phần quà đã nhận từ chương trình hiến máu nhân đạo. Bởi lẽ:

• Món quà đã trao là tài sản hợp pháp của người nhận;

• Không có điều kiện ràng buộc nào trong quá trình tặng quà (không ghi “không được bán lại”…);

• Việc bán lại là hành vi dân sự thông thường, không ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng hoặc an ninh trật tự.

Do đó, nếu một người rao bán bình giữ nhiệt, voucher, túi tote… nhận từ chương trình hiến máu thì không thể bị coi là hành vi vi phạm pháp luật.

2. Về đạo đức: Dễ gây phản cảm, làm xói mòn giá trị thiện nguyện

Tuy không phạm luật, nhưng việc công khai rao bán những món quà tri ân sau hiến máu lại gây phản cảm, bởi:

• Làm lệch ý nghĩa thiện nguyện ban đầu;

• Gây hiểu lầm về động cơ hiến máu – như thể “đổi máu lấy quà”;

• Làm tổn thương những người đi hiến máu vì tinh thần cộng đồng thật sự.

Hành vi này có thể bị xã hội đánh giá là thương mại hóa hành động nhân đạo, làm tổn hại đến hình ảnh chương trình hiến máu và làm nhụt chí các nhà tài trợ trong tương lai.

IV. Có hành vi nào liên quan có thể bị xử lý pháp lý không?

Dù việc bán lại quà hiến máu không bị cấm, nhưng nếu cá nhân lợi dụng hoạt động hiến máu để trục lợi có tổ chức, có thể vi phạm pháp luật trong các trường hợp sau:

1. Mạo danh người khác để hiến máu nhiều lần – có thể xử lý hình sự

Nếu một người dùng giấy tờ giả, thay tên đổi họ để đi hiến máu nhiều lần với mục đích gom quà đem bán, có thể bị xử lý về tội làm giả tài liệu, con dấu cơ quan tổ chức (Điều 341 BLHS) hoặc xử phạt hành chính.

2. Cấu kết tổ chức “hiến máu thuê” để gom quà, lấy tiền – có thể bị xử lý hình sự

Trường hợp tổ chức, dẫn dắt người khác đi hiến máu chỉ để lấy quà, thậm chí chia tiền lại, có thể xem xét về:

• Hành vi lợi dụng hoạt động nhân đạo để trục lợi (chưa có điều khoản hình sự riêng, nhưng có thể bị xử phạt hành chính);

• Nếu gian dối, gây thiệt hại cho đơn vị tổ chức, có thể xem xét tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS).

V. Kết luận

Việc bán lại quà sau khi hiến máu không vi phạm pháp luật hiện hành, nhưng nếu hành vi này được tổ chức có hệ thống, với mục đích lợi nhuận, hoặc kèm theo hành vi gian dối thì có thể vi phạm pháp luật, thậm chí bị xử lý hình sự. Quan trọng hơn, việc thương mại hóa món quà tri ân trong hoạt động thiện nguyện sẽ làm giảm ý nghĩa nhân văn của hiến máu – một nghĩa cử vốn dĩ cần xuất phát từ lòng nhân ái chứ không phải tính toán thiệt hơn.

Xem thêm 

Việc áp giá điện cho đối tượng sinh viên, người lao động thuê trọ được quy định ra sao?

Rủi ro trong hợp đồng mua bán? – LUẬTSƯ.NET giúp bạn bảo vệ quyền lợi

Luật Sư Tư Vấn Pháp Luật Miễn Phí Qua Điện Thoại 24/7