Hợp đồng là gì? Phân loại các hợp đồng thường gặp 2025

Hợp đồng là một trong những công cụ pháp lý quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, từ giao dịch dân sự cho đến các thỏa thuận thương mại. Dù bạn là cá nhân hay doanh nghiệp, hợp đồng luôn đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về bản chất của hợp đồng cũng như các loại hợp đồng phổ biến hiện nay. Bài viết này sẽ giúp tìm hiểu và phân loại những hợp đồng thường gặp.

Khái niệm về hợp đồng

Theo quy định Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015. Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

Nội dung trong hợp đồng

Theo quy định Điều 398 Bộ luật Dân sự 2015. Nội dung hợp đồng bao gồm:

(1) Các bên trong hợp đồng có quyền thỏa thuận về nội dung trong hợp đồng.

(2) Hợp đồng có thể có các nội dung sau đây:

– Đối tượng của hợp đồng;

– Số lượng, chất lượng;

– Giá, phương thức thanh toán;

– Thời hạn, địa điểm, phương thức thực hiện hợp đồng;

– Quyền, nghĩa vụ của các bên;

– Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng;

– Phương thức giải quyết tranh chấp.

Phân loại các loại hợp đồng

Theo quy định Điều 402 Bộ luật Dân sự 2015. Các loại hợp đồng chủ yếu gồm:

(1) Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau.

Ví dụ: Hợp đồng mua bán

Giả sử, A (bên bán) và B (bên mua) ký kết một hợp đồng mua bán chiếc xe ô tô.

– A có nghĩa vụ giao chiếc xe cho B.

– B có nghĩa vụ trả tiền mua chiếc xe cho A.

Trong trường hợp này, cả hai bên đều có nghĩa vụ đối ứng, và nếu một bên không thực hiện nghĩa vụ, bên còn lại có quyền yêu cầu thực hiện hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại. Đây là một hợp đồng song vụ vì mỗi bên đều có nghĩa vụ và quyền lợi riêng.

(2) Hợp đồng đơn vụ là hợp đồng mà chỉ một bên có nghĩa vụ.

Ví dụ: Hợp đồng tặng cho

Giả sử, A tặng cho B một chiếc ô tô.

– A có nghĩa vụ giao chiếc ô tô cho B.

– B không có nghĩa vụ gì ngoài việc nhận chiếc ô tô tặng.

Trong trường hợp này, hợp đồng tặng cho là hợp đồng đơn vụ, vì chỉ có một bên (A) có nghĩa vụ giao ô tô, còn bên kia (B) chỉ nhận và không cần phải thực hiện nghĩa vụ nào đối ứng.

(3) Hợp đồng chính là hợp đồng mà hiệu lực không phụ thuộc vào hợp đồng phụ.

Ví dụ: Hợp đồng mua bán và hợp đồng vận chuyển

– Hợp đồng chính: Giả sử, A (bên bán) và B (bên mua) ký kết hợp đồng mua bán một chiếc ô tô. Trong hợp đồng này, A có nghĩa vụ giao chiếc xe cho B, còn B có nghĩa vụ trả tiền cho chiếc xe.

– Hợp đồng phụ: B để cho C (công ty vận chuyển) vận chuyển chiếc xe từ A đến B. Hợp đồng giữa B và C chỉ là hợp đồng phụ liên quan đến việc vận chuyển xe.

Trong trường hợp này, hợp đồng mua bán ô tô là hợp đồng chính, và việc giao kết hợp đồng vận chuyển chỉ là hợp đồng phụ. Việc hợp đồng vận chuyển có hiệu lực hay không không ảnh hưởng đến hợp đồng mua bán chính giữa A và B. Nếu hợp đồng vận chuyển bị hủy hoặc không thực hiện, hợp đồng mua bán ô tô giữa A và B vẫn có hiệu lực và không bị ảnh hưởng.

(4) Hợp đồng phụ là hợp đồng mà hiệu lực phụ thuộc vào hợp đồng chính.

Ví dụ: Hợp đồng bảo hiểm trong hợp đồng cho thuê tài sản

– Hợp đồng chính: Giả sử, A (bên cho thuê) và B (bên thuê) ký kết hợp đồng cho thuê một căn nhà. Căn nhà được cho thuê trong một thời gian nhất định với mức giá thuê cụ thể.

– Hợp đồng phụ: B (bên thuê) ký một hợp đồng bảo hiểm với công ty bảo hiểm để bảo vệ tài sản thuê trong trường hợp xảy ra thiệt hại (ví dụ: cháy nổ, hư hỏng).

Trong trường hợp này, hợp đồng bảo hiểm là hợp đồng phụ, và hiệu lực của nó phụ thuộc vào việc hợp đồng cho thuê nhà vẫn còn hiệu lực. Nếu hợp đồng cho thuê bị hủy bỏ hoặc chấm dứt, hợp đồng bảo hiểm sẽ không còn giá trị, vì không còn tài sản để bảo hiểm.

(5) Hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba là hợp đồng mà các bên giao kết hợp đồng đều phải thực hiện nghĩa vụ và người thứ ba được hưởng lợi ích từ việc thực hiện nghĩa vụ đó.

Ví dụ: Hợp đồng mua bán và người thụ hưởng

Giả sử, A (bên bán) và B (bên mua) ký kết hợp đồng mua bán một chiếc ô tô.

– A có nghĩa vụ giao chiếc ô tô cho B.

– B có nghĩa vụ trả tiền cho A.

Tuy nhiên, trong hợp đồng, B có thể chỉ định C là người thụ hưởng chiếc xe, mặc dù C không phải là bên ký kết hợp đồng. Khi B thanh toán đầy đủ và A giao xe, C sẽ nhận chiếc xe từ B.

Trong trường hợp này, C là người thứ ba được hưởng lợi từ việc thực hiện hợp đồng mua bán giữa A và B. C có thể yêu cầu B giao chiếc xe vì quyền lợi của mình, dù C không phải là bên ký kết hợp đồng. Đây là hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba.

(6) Hợp đồng có điều kiện là hợp đồng mà việc thực hiện phụ thuộc vào việc phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một sự kiện nhất định.

Ví dụ: Hợp đồng mua bán nhà có điều kiện

Giả sử, A (bên bán) và B (bên mua) ký kết hợp đồng mua bán một căn nhà với điều kiện:

– Điều kiện: Việc mua bán sẽ chỉ có hiệu lực nếu B xin được giấy phép vay vốn ngân hàng để thanh toán cho A trong vòng 30 ngày.

– Điều kiện xảy ra: Nếu B được cấp giấy vay vốn, thì A sẽ giao nhà cho B và B sẽ thanh toán số tiền vay cho A.

– Điều kiện không xảy ra: Nếu B không được cấp giấy vay vốn, hợp đồng mua bán nhà sẽ không có hiệu lực và sẽ không phải thực hiện.

Trong trường hợp này, hợp đồng mua bán nhà có điều kiện là việc thực hiện hợp đồng phụ thuộc vào sự kiện “B được cấp giấy vay vốn”. Nếu sự kiện này không xảy ra, hợp đồng sẽ không được thực hiện.

Xem thêm: