Người làm chứng và người giám định là những “mắt xích” quan trọng trong hệ thống tư pháp. Họ là những người cung cấp những thông tin, chứng cứ khách quan, khoa học, giúp Tòa án đưa ra những phán quyết công bằng, đúng pháp luật.
Khái niệm
1. Thế nào là người làm chứng?
Người biết các tình tiết có liên quan đến nội dung vụ việc được đương sự đề nghị, Tòa án triệu tập tham gia tố tụng với tư cách là người làm chứng. Trong đó, người mất năng lực hành vi dân sự không thể là người làm chứng.
2. Thế nào là người giám định?
Người giám định là người có kiến thức, kinh nghiệm cần thiết theo quy định của pháp luật về lĩnh vực có đối tượng cần giám định mà Tòa án trưng cầu giám định hoặc được đương sự yêu cầu giám định theo quy định.
Quyền và nghĩa vụ của người làm chứng và người giám định trong tố tụng
1. Quyền, nghĩa vụ của người làm chứng
Theo Điều 78 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, người làm chứng có những quyền và nghĩa vụ sau đây:
– Cung cấp toàn bộ thông tin, tài liệu, đồ vật mà mình có được có liên quan đến việc giải quyết vụ việc.
– Khai báo trung thực những tình tiết mà mình biết được có liên quan đến việc giải quyết vụ việc.
– Được từ chối khai báo nếu lời khai của mình thuộc vào những trường hợp được quy định.
– Được nghỉ việc trong thời gian Tòa án triệu tập hoặc lấy lời khai, nếu làm việc trong cơ quan, tổ chức.
– Được thanh toán các khoản chi phí có liên quan theo quy định của pháp luật.
– Yêu cầu Tòa án đã triệu tập, cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản và các quyền và lợi ích hợp pháp khác của mình khi tham gia tố tụng; khiếu nại hành vi tố tụng của người tiến hành tố tụng.
– Bồi thường thiệt hại và chịu trách nhiệm trước pháp luật do khai báo sai sự thật gây thiệt hại cho đương sự hoặc cho người khác.
– Phải có mặt tại Tòa án, phiên tòa, phiên họp theo giấy triệu tập của Tòa án nếu việc lấy lời khai của người làm chứng phải thực hiện công khai tại Tòa án, phiên tòa, phiên họp.
– Phải cam đoan trước Tòa án về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình (Trừ trường hợp người làm chứng là người chưa thành niên).
2. Quyền, nghĩa vụ của người giám định
Theo Điều 80 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, người giám định có những quyền và nghĩa vụ sau đây:
– Được đọc tài liệu có trong hồ sơ vụ án liên quan đến đối tượng giám định. Yêu cầu Tòa án cung cấp tài liệu cần thiết cho việc giám định.
– Đặt câu hỏi đối với người tham gia tố tụng về những vấn đề có liên quan đến đối tượng giám định.
– Phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án; trình bày, giải thích, trả lời những vấn đề liên quan đến việc giám định và kết luận giám định một cách trung thực, có căn cứ, khách quan.
– Phải thông báo bằng văn bản cho Tòa án về việc không thể giám định được do việc cần giám định vượt quá khả năng chuyên môn, tài liệu cung cấp phục vụ cho việc giám định không đủ hoặc không sử dụng được.
– Phải bảo quản tài liệu đã nhận và gửi trả lại Tòa án cùng với kết luận giám định hoặc cùng với thông báo về việc không thể giám định được.
– Không được tự mình thu thập tài liệu để tiến hành giám định, tiếp xúc với người tham gia tố tụng khác nếu việc tiếp xúc đó làm ảnh hưởng đến kết quả giám định. Không được tiết lộ bí mật thông tin mà mình biết khi tiến hành giám định hoặc thông báo kết quả giám định cho người khác (Trừ Thẩm phán quyết định trưng cầu giám định).
– Được thanh toán các chi phí có liên quan theo quy định của pháp luật.
– Phải cam đoan trước Tòa án về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình.
