Chưa thành niên thì không phải chịu trách nhiệm hình sự? Một vấn đề khá nhứt nhói khi độ tuổi phạm tội ngày càng trẻ hóa. Nguyên nhân trực tiếp từ sự nuôi dưỡng của gia đình, ba mẹ bỏ mặc hoặc học theo những điều xấu ngay từ khi có nhận thức. Vấn đề đặt ra độ tuổi nào phải chịu trách nhiệm hình sự, pháp luật đã có những chế tài gì và việc những biện pháp ngăn chặn cá đối tượng phạm tội trong độ tuổi thành niên
1. Khái niệm về trách nhiệm hình sự và độ tuổi chịu trách nhiệm
- Trách nhiệm hình sự là vấn đề quan trọng trong pháp luật hình sự nhằm xác định cá nhân có phải chịu hậu quả pháp lý hay không về hành vi của mình. Một cá nhân được coi là phải chịu trách nhiệm hình sự dựa trên những yếu tố quan trọng như hành vi phạm tội và độ tuổi phạm tội
- Độ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự là độ tuổi mà người thực hiện hành vi phạm tội phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi đó
2. Phân loại độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự
Có hay không trẻ em vị thành niên phải chịu trách nhiệm hình sự
Căn cứ vào Điều 12 bộ luật hình sự 2015, độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được phân thành ba nhóm chính
Người chưa 14 tuổi
Độ tuổi được cho là chưa có nhiều nhận thức về những hành vi gây nguyên hiểm hoặc những hành vi trái pháp luật mà mình gây nên.
Người chưa 14 tuổi hoàn toàn không phải chịu trách nhiệm về hình sự, dù cho có thực hiện hành vi nguy hiểm.
Tuy nhiên trong một vài trường hợp đối với các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng có thể bj áp dụng các biện pháp xử lý hành chính hoặc giáo dục tại cơ sở bảo trợ xã hội
Người từ đủ 14 tuổi trở lên đến dưới 16 tuổi
Đối với độ tuổi này phải chịu trách nhiệm hình sự đối với một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng được quy định trong bộ luật hình sự.
Tập chung chủ yếu vào các tội xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh sự, nhân phẩm con người, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 đến 16 tuổi, tội bắt cóc và một số tội phạm về ma túy an ninh quôc gia
Người từ đủ 16 tuổi trở lên
Đa số mọi người nhầm rằng chỉ có ngưởi đủ 18 tuổi trở lên mới phải chịu trách nhiệm hình sự
Tuy nhiên việc tội phạm ngày càng trẻ hóa, pháp luật đã thay đổi để có những hình phạt thích đáng cũng như ngăn chặn việc phạm tội trẻ tuổi
Từ đủ 16 tuổi trở lên đã phải chịu trách nhiệm về mọi hành vi phạm tội , trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác
3. Ý nghĩa của việc quy định về độ tuổi trách nhiệm hình sự
- Việc phân loại độ tuổi mang ý nghĩa nhân đạo trong pháp luật , đảm bảo tính hợp lý trong việc xử lý tội phạm, tạo điều kiện “hoàn lương” cho đối tượng chưa thành niên
- Những người dưới 14 tuổi cần có sự giao dục, định hướng, pháp luật chưa có những chế tài gắt gao cho đối tượng này nhằm tạo cơ hội cho họ được nhận sự giáo dục thêm từ gia đình xã hội thay vì những hình phạt nặng nề mà có thể là ngăn chặn con đường phát triển của họ
- Bên cạnh đó độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự ngày cảng trẻ hóa, từ đủ 14 tuổi đã phải chịu trách nhiệm hình sự cho một vài tội phạm nhất định, như một hình thức răn đe, ngăn chặn việc các cá nhân có tư tưởng hành vi phạm tội khi tuổi còn quá nhỏ, chưa có quá nhiều nhận thức về xã hội
- Phân biệt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự cũng là một sự phù hợp với sự phát triển bình thường về tâm lý trẻ nhỏ. Khi chúng chưa có nhận thức rõ ràng về hậu quả của hành vi, sự giáo dục của người lớn chưa tốt, đồng thời cũng chính tấm gương của người lớn phản chiếu lại những hành vi sai trái của trẻ nhỏ , Do đó cần phát hiện và ngăn chặn , giáo dục lại thay vì phải chịu hình phạt tù khi còn quá trẻ.
4. Các biện pháp xử lý đối với người chưa thành niên
- Giáo dục: Nhằm giúp người chưa thành niên nhận thức được hành vi sai trái của mình và có ý thức sửa chữa.
- Cải tạo: Áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội nghiêm trọng, nhưng vẫn có khả năng cải tạo.
- Tù giam: Chỉ áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội đặc biệt nghiêm trọng và không có khả năng cải tạo.
