1. Khái niệm tranh chấp đất đai
Theo quy định tại khoản 47 Điều 3 Luật đất đai 2024 tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.
2. Nguyên tắc hòa giải tranh chấp đất đai
Pháp luật khuyến khích các bên tự thỏa thuận, hòa giải nhằm giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng, giảm tải cho cơ quan tài phán. Theo quy định tại Điều 235 Luật Đất đai 2024, cơ chế hòa giải có thể được thực hiện theo các hình thức sau:
- Hòa giải tranh chấp hòa giải ở cấp cơ sở
- Hòa giải tại UBND cấp xã
- Hòa giải tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mai.
3. Trình tự thủ tục hòa giải tại UBND cấp xã
Căn cứ tại Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đất đai 2024 quy định: Khi xảy ra tranh chấp, các bên có thể tự hòa giải hoặc yêu cầu UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp tổ chức hòa giải.
Bước 1: Nộp hồ sơ
- Người yêu cầu hòa giải nộp đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.
- Hồ sơ bao gồm:
- Đơn yêu cầu hòa giải.
- Giấy tờ liên quan đến quyền sử dụng đất (nếu có).
- Giấy tờ tùy thân của các bên tranh chấp.
Bước 2: Thụ lý và xác minh
- Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn, UBND cấp xã phải thông báo tới các bên tranh chấp và Văn phòng/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất về việc thụ lý đơn yêu cầu hòa giải.
- UBND cấp xã tiến hành xác minh nguồn gốc, quá trình sử dụng đất và các chứng cứ liên quan đến vụ việc.
Bước 3: Tổ chức hòa giải
- UBND cấp xã tổ chức cuộc họp hòa giải với sự tham gia của các bên tranh chấp, hòa giải viên và các thành phần liên quan.
- Tại cuộc họp, các bên trình bày ý kiến, đưa ra phương án giải quyết tranh chấp.
Bước 4: Lập biên bản hòa giải
- Kết quả hòa giải được lập thành biên bản, có chữ ký của các bên tranh chấp và xác nhận của UBND cấp xã.
- Biên bản hòa giải thành có giá trị pháp lý ràng buộc các bên.
- Trường hợp hòa giải không thành, UBND cấp xã lập biên bản hòa giải không thành.
Bước 5: Xử lý kết quả hòa giải
- Biên bản hòa giải được gửi cho các bên tranh chấp và lưu tại UBND cấp xã.
- Trường hợp hòa giải thành, các bên thực hiện theo thỏa thuận.
- Trường hợp hòa giải không thành, các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết.
5. Kết luận
Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế kiện tụng, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bên. Tuy nhiên, nếu hòa giải không thành, các bên có quyền yêu cầu cơ quan hành chính hoặc Tòa án giải quyết theo quy định pháp luật. Do đó, việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và nắm rõ quy trình sẽ giúp các bên đảm bảo quyền lợi của mình.
