Tổng quan về bạo lực gia đình: pháp luật quy định như thế nào?

Bạo lực gia đình là một vấn nạn xã hội nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý, thể chất và đời sống của các nạn nhân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Mặc dù đã có những nỗ lực lớn trong việc phòng ngừa và ngừng lại hành vi bạo lực này, nhưng thực tế cho thấy, bạo lực gia đình vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng trong xã hội hiện đại. Hiện nay, pháp luật đã có khái niệm và quy định rõ các hành vi nào là hành vi bạo lực gia đình.

Bạo lực gia đình là gì?

Theo quy định khoản 1 Điều 2 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022. Bạo lực gia đình là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, tình dục, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình.

Các hành vi bạo lực gia đình

Theo quy định khoản 1 Điều 3 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 các hành vi bạo lực gia đình gồm:

– Hành hạ, ngược đãi, đánh đập, đe dọa hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến sức khỏe, tính mạng;

– Lăng mạ, chì chiết hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm;

– Cưỡng ép chứng kiến bạo lực đối với người, con vật nhằm gây áp lực thường xuyên về tâm lý;

– Bỏ mặc, không quan tâm; không nuôi dưỡng, chăm sóc thành viên gia đình là trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người cao tuổi, người khuyết tật, người không có khả năng tự chăm sóc; không giáo dục thành viên gia đình là trẻ em;

– Kỳ thị, phân biệt đối xử về hình thể, giới, giới tính, năng lực của thành viên gia đình;

– Ngăn cản thành viên gia đình gặp gỡ người thân, có quan hệ xã hội hợp pháp, lành mạnh hoặc hành vi khác nhằm cô lập, gây áp lực thường xuyên về tâm lý;

– Ngăn cản việc thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa ông, bà và cháu; giữa cha, mẹ và con; giữa vợ và chồng; giữa anh, chị, em với nhau;

– Tiết lộ hoặc phát tán thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm;

– Cưỡng ép thực hiện hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng;

– Cưỡng ép trình diễn hành vi khiêu dâm; cưỡng ép nghe âm thanh, xem hình ảnh, đọc nội dung khiêu dâm, kích thích bạo lực;

– Cưỡng ép tảo hôn, kết hôn, ly hôn hoặc cản trở kết hôn, ly hôn hợp pháp;

– Cưỡng ép mang thai, phá thai, lựa chọn giới tính thai nhi;

– Chiếm đoạt, hủy hoại tài sản chung của gia đình hoặc tài sản riêng của thành viên khác trong gia đình;

– Cưỡng ép thành viên gia đình học tập, lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát tài sản, thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng lệ thuộc về mặt vật chất, tinh thần hoặc các mặt khác;

– Cô lập, giam cầm thành viên gia đình;

– Cưỡng ép thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp trái pháp luật.

Ví dụ:

(1) Bạo lực thể chất: Một người chồng liên tục đánh đập vợ khi xảy ra mâu thuẫn, dùng tay hoặc vật cứng để hành hạ, gây ra thương tích trên cơ thể vợ.

(2) Bạo lực tinh thần (tâm lý): Một người cha thường xuyên xúc phạm, chửi mắng con cái, khiến chúng cảm thấy tự ti, sợ hãi và có thể gây ra những vấn đề tâm lý nghiêm trọng trong suốt quá trình trưởng thành.

(3) Bạo lực tình dục: Một người chồng ép buộc vợ phải quan hệ tình dục dù cô không muốn hoặc không đồng ý, coi thường sự tự do và quyền cơ bản của vợ trong mối quan hệ vợ chồng.

(4) Kiểm soát và hạn chế tự do: Một người trong gia đình (ví dụ, người chồng hoặc người cha) liên tục kiểm soát hành động của vợ hoặc con cái, không cho họ đi làm, ra ngoài hay gặp gỡ bạn bè, dẫn đến sự cô lập và mất tự do.

(5) Bạo lực tài chính: Một người trong gia đình ngăn cản hoặc kiểm soát chặt chẽ tài chính của người kia, không cho phép họ quản lý tiền bạc của mình hoặc buộc họ phải phụ thuộc hoàn toàn vào mình về mặt tài chính.

(6) Đe dọa và khủng bố tinh thần: Một người chồng hoặc vợ liên tục đe dọa sẽ gây hại cho gia đình hoặc đe dọa tự tử nếu không được làm theo yêu cầu của họ, khiến người kia sống trong sợ hãi và lo lắng không ngừng.

Hành vi bạo lực gia đình được thực hiện bởi các mối quan hệ nào?

Theo quy định khoản 2 Điều 3 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022:

Hành vi bạo lực gia đình thực hiện giữa người đã ly hôn; người chung sống như vợ chồng; người là cha, mẹ, con riêng, anh, chị, em của người đã ly hôn, của người chung sống như vợ chồng; người đã từng có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi với nhau cũng được xác định là hành vi bạo lực gia đình theo quy định của Chính phủ.

Xem thêm: