1. Khái niệm
Tranh chấp hợp đồng được định nghĩa cụ thể tại Điều 179 Tranh chấp lao động:
“1. Tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ, lợi ích phát sinh giữa các bên trong quá trình xác lập, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ lao động; tranh chấp giữa các tổ chức đại diện người lao động với nhau; tranh chấp phát sinh từ quan hệ có liên quan trực tiếp đến quan hệ lao động. Các loại tranh chấp lao động bao gồm:
a) Tranh chấp lao động cá nhân giữa người lao động với người sử dụng lao động; giữa người lao động với doanh nghiệp, tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; giữa người lao động thuê lại với người sử dụng lao động thuê lại;
b) Tranh chấp lao động tập thể về quyền hoặc về lợi ích giữa một hay nhiều tổ chức đại diện người lao động với người sử dụng lao động hoặc một hay nhiều tổ chức của người sử dụng lao động.”
2. Các phương thức giải quyết
- Tranh chấp lao động xuất phát từ những nguyên nhân khác nhau, về các đối tượng, quy định, người lao động trong hợp đồng lao động. Cùng với đó pháp luật lao động cũng đưa ra nhiều phương thức giải quyết tranh chấp lao động cụ thể như:
a. Thương lượng
- Việc thương lượng là quá trình đám phán giữa hai bên để thống nhất lại cùng một cách giải quyết khi có tranh chấp xảy ra mà không cần sự can thiệp của Tòa án hay hòa giải viên. Được coi là phương án được nghĩ đến đầu tiên, không tốn chi phí, mang tính duy trì mối quan hệ giữa các bên, tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp không thương lượng được phải nhờ đến Tòa án hoặc hòa giải viên.
b.Hòa giải
- Hòa giải là quá trình giải quyết tranh chấp mà có sự tham gia của hòa giải viên lao động. Đa số các vụ việc tranh chấp ( trừ một số trường hợp đặc biệt), các bên phải thông qua hòa giải trước khi khởi kiện lên Tòa. Cơ quan có thẩm quyền là hòa giải viên lao động thuộc Phòng Lao Động – Thương binh và Xã hội cấp huyện.
c. Trọng tài lao động
- Đối với một số tranh chấp lao động tập thể về lợi ích, các bên có thể yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết. Quyết định của trọng tài có giá trị pháp lý. Việc giải quyết tranh chấp lao động nhanh chóng, và có tính chuyên môn cao
d. Giải quyết tranh chấp tại Tòa án
- Nếu thương lượng, hòa giải tại Tòa không đạt kết quả hoặc không thể áp dụng, các bên sẽ tiến hành khởi kiện tranh chấp lao động tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Tòa án sẽ dựa trên quy định của pháp luật và các bằng chứng thu thập được để đưa ra quyết định cuối cùng.
3. Phân loại tranh chấp
- Ranh chấp lao động cá nhân: Tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động về quyền, nghĩa vụ và lợi ích phát sinh từ quan hệ lao động.
- Tranh chấp lao động tập thể: Tranh chấp giữa tập thể lao động và người sử dụng lao động về quyền, nghĩa vụ và lợi ích phát sinh từ quan hệ lao động.
4. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp
Giải quyết tranh chấp lao động cần đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc theo quy định của pháp luật tại Điều 180 Luật lao động 2019
“1. Tôn trọng quyền tự định đoạt thông qua thương lượng của các bên trong suốt quá trình giải quyết tranh chấp lao động.
- Coi trọng giải quyết tranh chấp lao động thông qua hòa giải, trọng tài trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích của hai bên tranh chấp, tôn trọng lợi ích chung của xã hội, không trái pháp luật.
- Công khai, minh bạch, khách quan, kịp thời, nhanh chóng và đúng pháp luật.
- Bảo đảm sự tham gia của đại diện các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động.
- Việc giải quyết tranh chấp lao động do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động tiến hành sau khi có yêu cầu của bên tranh chấp hoặc theo đề nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền và được các bên tranh chấp đồng ý.”
Kết luận
Việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp lao động phù hợp giúp bảo vệ quyền lợi của các bên, duy trì quan hệ lao động hài hòa và ổn định. Trong thực tế, doanh nghiệp và người lao động nên ưu tiên thương lượng, hòa giải trước khi áp dụng các biện pháp pháp lý mạnh hơn nhằm đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm thời gian, chi phí.
