Trong quá trình tham gia tố tụng dân sự, không phải lúc nào các đương sự cũng có thể tự mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình. Trong những trường hợp đó, người đại diện sẽ đóng vai trò quan trọng, thay mặt đương sự tham gia tố tụng.
Vậy, người đại diện trong tố tụng dân sự là ai? Pháp luật quy định về vấn đề này như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ những vấn đề này.
Người đại diện trong tố tụng dân sự
Người đại diện trong tố tụng dân sự bao gồm người đại diện theo pháp luật và người đại diện theo ủy quyền. Người đại diện có thể là cá nhân hoặc pháp nhân theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Trong đó:
– Người đại diện theo pháp luật theo quy định của Bộ luật Dân sự là người đại diện theo pháp luật trong tố tụng dân sự (Trừ trường hợp bị hạn chế quyền đại diện theo quy định của pháp luật).
Cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác cũng là người đại diện theo pháp luật trong tố tụng dân sự của người được bảo vệ.
– Tổ chức đại diện tập thể lao động là người đại diện theo pháp luật cho tập thể người lao động khởi kiện vụ án lao động, tham gia tố tụng tại Tòa án khi quyền, lợi ích hợp pháp của tập thể người lao động bị xâm phạm. Tổ chức đại diện tập thể lao động đại diện cho người lao động khởi kiện vụ án lao động, tham gia tố tụng khi được người lao động ủy quyền.
Trường hợp nhiều người lao động có cùng yêu cầu đối với người sử dụng lao động, trong cùng một doanh nghiệp, đơn vị thì họ được ủy quyền cho một đại diện của tổ chức đại diện tập thể lao động thay mặt họ khởi kiện vụ án lao động, tham gia tố tụng tại Tòa án.
– Người đại diện theo ủy quyền theo quy định của Bộ luật Dân sự là người đại diện theo ủy quyền trong tố tụng dân sự (Đối với việc ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng).
Chỉ định người đại diện
Khi tiến hành tố tụng dân sự, nếu có đương sự là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi mà không có người đại diện hoặc người đại diện theo pháp luật của họ thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 87 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì Tòa án phải chỉ định người đại diện để tham gia tố tụng.
Đối với vụ việc lao động mà có đương sự thuộc trường hợp quy định trên hoặc người lao động là người chưa thành niên mà không có người đại diện và Tòa án cũng không chỉ định được người đại diện theo quy định thì Tòa án chỉ định tổ chức đại diện tập thể lao động đại diện cho người lao động đó.
Những trường hợp không được làm người đại diện
Căn cứ Điều 87 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, những người sau đây không được làm người đại diện theo pháp luật:
– Khi họ cũng là đương sự trong cùng một vụ việc với người được đại diện mà quyền và lợi ích hợp pháp của họ đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp của người được đại diện.
– Khi họ đang là người đại diện theo pháp luật trong tố tụng dân sự cho một đương sự khác mà quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự đó đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp của người được đại diện trong cùng một vụ việc.
Quy định trên cũng được áp dụng đối với trường hợp đại diện theo ủy quyền trong tố tụng dân sự.
Cán bộ, công chức trong các cơ quan Tòa án, Kiểm sát, Công an không được làm người đại diện trong tố tụng dân sự (Trừ trường hợp họ tham gia tố tụng với tư cách là người đại diện cho cơ quan của họ hoặc với tư cách là người đại diện theo pháp luật).
Quyền và nghĩa vụ của người đại diện
Theo Điều 86 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, quyền và nghĩa vụ của người đại diện trong tố tụng dân sự được quy định như sau:
– Thứ nhất: có quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự của đương sự trong phạm vi mà mình đại diện.
– Thứ hai: có quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự của đương sự theo nội dung văn bản ủy quyền.
Xem thêm: Người phiên dịch có vai trò như thế nào trong tố tụng
