Cán bộ “tiếp tay” lập hồ sơ giả nhận tiền thiên tai – Có thể bị xử lý hình sự?

Cảnh báo từ những con số không trung thực

Sau bão lũ, hạn hán hay sạt lở đất, người dân bị ảnh hưởng thường được Nhà nước hỗ trợ tiền, lương thực, vật tư… Tuy nhiên, một thực tế đau lòng đang tồn tại ở nhiều địa phương là việc lập hồ sơ giả, kê khai sai thiệt hại để trục lợi từ nguồn tiền hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai. Hành vi này không chỉ xâm hại tài sản công mà còn làm mất đi ý nghĩa nhân đạo của chính sách an sinh xã hội.

Đáng lo hơn, trong nhiều vụ việc, người lập khống hồ sơ không đơn độc, họ được “tiếp tay” bởi cán bộ thôn, xã, những người lẽ ra có trách nhiệm kiểm tra, xác thực và bảo vệ sự minh bạch trong chính sách.

Lập hồ sơ giả để nhận tiền thiên tai – có thể bị xử lý về tội gì?

Hành vi giả mạo, khai khống mức độ thiệt hại, lập danh sách không đúng thực tế để được nhận tiền hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước là hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản. Nếu xác định người thực hiện có mục đích chiếm đoạt, thì có thể bị truy cứu về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015:

• Điều 174 – Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ 2 triệu đồng trở lên, hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội… thì bị xử phạt từ cải tạo không giam giữ đến tù chung thân tùy theo giá trị chiếm đoạt và tính chất hành vi.

Trong trường hợp người dân biết rõ mình không thiệt hại hoặc chỉ thiệt hại nhỏ nhưng vẫn kê khai sai sự thật, thì họ cũng có thể bị coi là đồng phạm với vai trò thực hành hoặc giúp sức (theo Điều 17 BLHS).

Cán bộ xã, thôn “ký xác nhận” – đồng phạm hay thiếu trách nhiệm?

Cán bộ cơ sở như trưởng thôn, cán bộ địa chính, cán bộ chính sách xã… thường là người xác nhận, lập danh sách, đề xuất mức hỗ trợ dựa trên hồ sơ của dân. Nếu cán bộ biết rõ hồ sơ là gian dối nhưng vẫn xác nhận, hoặc thậm chí chủ động chỉ đạo việc lập khống để chia chác lợi ích, thì:

• Có thể bị truy cứu về Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo Điều 356 BLHS:

Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà làm trái công vụ gây thiệt hại từ 10 triệu đồng trở lên cho ngân sách nhà nước… thì bị phạt tù từ 1 năm đến 15 năm tùy mức độ. Hoặc trong trường hợp cán bộ không có động cơ vụ lợi, không bàn bạc nhưng thiếu trách nhiệm trong kiểm tra, xác minh, dẫn đến việc duyệt sai, để thất thoát tiền hỗ trợ, thì có thể bị xử lý theo:

• Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 360 BLHS):

Người nào vì thiếu trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ mà gây thiệt hại nghiêm trọng cho tài sản của Nhà nước… thì bị xử lý từ cảnh cáo đến 5 năm tù.

Đồng phạm trong hành vi “lập khống” – ai là người tổ chức, giúp sức, thực hành?

Theo Điều 17 Bộ luật Hình sự, đồng phạm là trường hợp có từ hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm. Các vai trò bao gồm:

• Người tổ chức: Là người chủ mưu, điều phối hành vi – ví dụ: cán bộ xã chỉ đạo lập danh sách không đúng thực tế, hoặc phân công chia tiền sau khi được giải ngân.
• Người thực hành: Là người trực tiếp làm đơn, viết hồ sơ, ký tên, nộp giấy tờ hưởng hỗ trợ sai sự thật.
• Người giúp sức: Là người tạo điều kiện về vật chất hoặc tinh thần – chẳng hạn như cán bộ địa phương xác nhận sai, “làm ngơ”, hợp thức hóa hồ sơ.

Điều đặc biệt quan trọng là: người đồng phạm chỉ phải chịu trách nhiệm trong phạm vi hành vi mà họ biết và tham gia, không chịu trách nhiệm cho phần vượt quá mà người khác thực hiện.

Không chỉ vi phạm pháp luật mà còn vi phạm đạo lý

Hành vi lập hồ sơ khống để nhận tiền hỗ trợ thiên tai là hành vi xâm phạm tài sản công, gian dối có tổ chức, và nguy hiểm hơn là làm xói mòn niềm tin của xã hội vào chính sách nhân đạo. Không ít cán bộ thôn, xã đã bị khởi tố vì “tiếp tay” hợp thức hóa hồ sơ sai. Có vụ việc được xác định là có tổ chức, thậm chí phân chia lợi ích ăn chia rõ ràng.

Đây không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật, mà còn vi phạm đạo đức công vụ, lương tâm con người. Bởi lẽ, tiền hỗ trợ là “miếng cơm cứu đói” cho người thực sự khó khăn sau thiên tai.

Khuyến nghị cho người dân và cán bộ cơ sở

Để bảo vệ chính mình và bảo vệ chính sách chung:

• Người dân không nên nghe theo sự “mách nước” của người khác để gian dối hồ sơ.
• Cán bộ thôn, xã phải thẩm tra kỹ thực tế thiệt hại trước khi xác nhận.
• Cơ quan kiểm tra, thanh tra cần tăng cường hậu kiểm, đặc biệt với các địa bàn hay có “sổ danh sách dài bất thường”.

Hãy nhớ rằng, chỉ cần một chữ ký sai sự thật – có thể bị khởi tố hình sự.

Kết luận

Chính sách hỗ trợ thiên tai là cứu cánh cho người dân hoạn nạn. Việc cố ý lập hồ sơ giả để trục lợi không chỉ vi phạm pháp luật hình sự mà còn xâm hại đến lòng tin và sự công bằng trong xã hội. Mọi cá nhân, cán bộ tham gia chuỗi hành vi gian dối đều có thể bị xử lý với vai trò đồng phạm. Đã đến lúc xử lý nghiêm minh, đồng thời tăng cường giáo dục, giám sát để chấm dứt triệt để vấn nạn này.

Xem thêm 

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

Mở Công ty tư vấn du học rồi lừa đảo hàng chục người

Công Ty Bất Động Sản Lừa Đảo: Dấu Hiệu và Cách Phòng Tránh(Mở trong cửa số mới)