Bồi thường tổn thất tinh thần: Hiểu đúng để bảo vệ quyền lợi

Trong đời sống xã hội, con người không chỉ có quyền được bảo vệ về thể chất mà còn có quyền được tôn trọng về tinh thần. Khi những giá trị như tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, ngoài thiệt hại vật chất thì tổn thất về mặt tinh thần cũng là yếu tố cần được xem xét bồi thường. Bài viết sau đây sẽ phân tích khái niệm, căn cứ pháp lý và mức bồi thường tổn thất tinh thần theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Bồi thường tổn thất tinh thần là gì?

Trước tiên, cần hiểu “tổn thất tinh thần” (hay còn gọi là thiệt hại tinh thần) là sự đau buồn, mất mát về tình cảm, danh dự, uy tín… mà cá nhân phải chịu khi bị xâm phạm về sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm hoặc uy tín. Những ảnh hưởng này thường thể hiện qua sự đau thương, buồn phiền, bị cô lập trong xã hội, hoặc mất uy tín trong công việc và cuộc sống.

Từ đó, bồi thường tổn thất tinh thần là khoản bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy định trong Bộ luật Dân sự. Đây là khoản tiền mà người gây ra thiệt hại phải trả cho người bị thiệt hại (hoặc người thân của họ) để bù đắp những mất mát, đau đớn về mặt tinh thần do hành vi xâm phạm gây ra.

Khi nào được xác định có thiệt hại về tinh thần?

Theo các Điều 590, 591 và 592 của Bộ luật Dân sự 2015, thiệt hại về tinh thần được xác định khi xảy ra các trường hợp sau:

Xâm phạm sức khỏe:

Người bị tổn hại sức khỏe có thể yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần. Mức bồi thường được xem xét dựa trên các tài liệu, chứng từ do người bị hại cung cấp.

Xâm phạm tính mạng:

Người gây thiệt hại phải bồi thường các khoản chi phí hợp lý (chữa trị, mai táng, cấp dưỡng…) và một khoản tiền để bù đắp tổn thất tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại.

Xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín:

Người bị xâm phạm có quyền yêu cầu bồi thường các chi phí để khắc phục hậu quả, bù đắp tổn thất tinh thần và phần thu nhập bị giảm sút. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị buộc phải xin lỗi, cải chính công khai theo quyết định của Tòa án.

Mức bồi thường tổn thất tinh thần theo quy định pháp luật

Mức bồi thường được xác định dựa trên sự thỏa thuận giữa các bên. Nếu không đạt được thỏa thuận, pháp luật quy định mức tối đa như sau:

Do xâm phạm sức khỏe

Theo khoản 2 Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015:

• Mức bồi thường tối đa không vượt quá 50 lần mức lương cơ sở.
• Với mức lương cơ sở hiện nay là 1,8 triệu đồng (theo Nghị định 24/2023/NĐ-CP), mức bồi thường tối đa là 90 triệu đồng.

Do xâm phạm tính mạng

Theo khoản 2 Điều 591 Bộ luật Dân sự 2015:

• Mức bồi thường tối đa không vượt quá 100 lần mức lương cơ sở.
• Với mức lương cơ sở 1,8 triệu đồng, mức bồi thường tối đa là 180 triệu đồng.

Do xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín

Theo khoản 2 Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015:

• Mức bồi thường tối đa không vượt quá 10 lần mức lương cơ sở.
• Tức là tối đa 18 triệu đồng nếu không có thỏa thuận khác giữa các bên.

Kết luận:

Người bị thiệt hại về tinh thần khi bị xâm phạm sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, uy tín có quyền yêu cầu một khoản tiền để bù đắp tổn thất tinh thần. Mức bồi thường cụ thể phụ thuộc vào thỏa thuận giữa các bên hoặc do Tòa án quyết định, nhưng không vượt quá mức tối đa mà pháp luật quy định.

Xem thêm: