1. Định nghĩa và các hình thức quảng cáo sai sự thật
Định nghĩa
Quảng cáo sai sự thật là hành vi cung cấp thông tin không chính xác, gây nhầm lẫn về sản phẩm, dịch vụ, hoặc doanh nghiệp.
Các hình thức
- Quảng cáo sai lệch về chất lượng, công dụng sản phẩm.
- Quảng cáo không đúng về nguồn gốc, xuất xứ.
- Quảng cáo gây nhầm lẫn về giá cả, khuyến mãi.
- Quảng cáo phóng đại, thổi phồng quá mức.
- Quảng cáo sử dụng chứng nhận, giải thưởng giả mạo.
2. Hậu quả của quảng cáo sai sự thật
Đối với người tiêu dùng:
- Gây thiệt hại về kinh tế, sức khỏe.
- Mất niềm tin vào sản phẩm, dịch vụ.
- Bị lừa dối, ảnh hưởng đến tâm lý.
Đối với doanh nghiệp:
- Gây mất uy tín, ảnh hưởng đến thương hiệu.-
- Bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Gây cạnh tranh không lành mạnh.
Đối với xã hội:
- Gây mất trật tự, an toàn xã hội.
- Làm xói mòn đạo đức kinh doanh.
3. Chế tài xử lý hành vi quảng cáo sai sự thật
Xử lý hành chính
Theo quy định tại khoản 5 Điều 34 Nghị định 38 /2021/NĐ-CP, hành vi quảng cáo cung cấp thông tin không đúng sự thật có thể bị xử phạt bằng tiền. Mức phạt được xác định trong khoảng từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, mức phạt này không áp dụng cho các trường hợp đặc biệt được quy định tại khoản 4 Điều 51, điểm b khoản 4 Điều 52, khoản 1 Điều 60 và điểm c khoản 1 Điều 61 của Nghị định 38/2021/NĐ-CP.
Điều này có nghĩa là, tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm, cũng như lĩnh vực quảng cáo cụ thể (ví dụ: quảng cáo thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, v.v.), mức phạt có thể được điều chỉnh theo các quy định riêng biệt trong các điều khoản được loại trừ nêu trên.
Trách nhiệm hình sự
Ngoài việc bị xử phạt hành chính, hành vi quảng cáo thông tin gian dối còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đáp ứng đủ các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại Điều 197 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Cụ thể:
Mức phạt cơ bản:
Người nào thực hiện hành vi quảng cáo gian dối về hàng hóa hoặc dịch vụ, mà trước đó đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi tương tự hoặc đã có tiền án về tội này nhưng chưa được xóa án tích, thì có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Hoặc, người vi phạm có thể bị áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ với thời hạn tối đa là 03 năm.
Hình phạt bổ sung:
Ngoài các hình phạt chính nêu trên, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền bổ sung từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Đồng thời, họ có thể bị cấm hành nghề hoặc cấm thực hiện một số công việc nhất định trong khoảng thời gian từ 01 năm đến 05 năm.
Một số vụ việc điển hình
Gần đây, Hoa hậu Thùy Tiên cùng với các influencer như Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục, đã vướng vào vụ việc quảng cáo sai sự thật liên quan đến sản phẩm kẹo rau củ Kera. Các cá nhân này đã tham gia quảng bá sản phẩm với thông điệp “1 viên kẹo bằng cả đĩa rau”, gây hiểu lầm về công dụng thực tế của sản phẩm.
Trước phản ứng của dư luận và sự vào cuộc của cơ quan chức năng, Hoa hậu Thùy Tiên đã thừa nhận sai lầm, bày tỏ hối hận và xin lỗi công chúng. Cô cam kết phối hợp với nhãn hàng để hoàn trả tiền cho người tiêu dùng bị ảnh hưởng.
Về phía Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục, cả hai đã lên tiếng xin lỗi và thừa nhận sai sót trong việc sử dụng thuật ngữ không chính xác khi quảng cáo sản phẩm. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã lập biên bản xử phạt hành chính đối với hai cá nhân này vì hành vi quảng cáo không đúng, gây nhầm lẫn về chất lượng sản phẩm.
Vụ việc này là lời cảnh tỉnh cho cả người tiêu dùng và những người làm quảng cáo. Người tiêu dùng cần tỉnh táo trước những lời quảng cáo hấp dẫn, còn người làm quảng cáo cần có trách nhiệm với những thông tin mà mình cung cấp.
4. Các biện pháp phòng chống quảng cáo sai sự thật
Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng
- Tìm hiểu kỹ thông tin sản phẩm, dịch vụ.
- Cẩn trọng với những lời quảng cáo quá mức.
- Báo cáo các trường hợp nghi ngờ quảng cáo sai sự thật.
Tăng cường quản lý của cơ quan chức năng
- Kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
- Nâng cao năng lực giám sát, phát hiện quảng cáo sai sự thật.
- Tăng cường truyền thông về những quy định của pháp luật.
Nâng cao đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp
- Tuân thủ pháp luật về quảng cáo.
- Cung cấp thông tin trung thực, chính xác.
- Xây dựng văn hóa kinh doanh lành mạnh.
Kết luận
Quảng cáo sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và xã hội, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Nâng cao nhận thức, siết chặt quản lý và đề cao đạo đức kinh doanh là giải pháp quan trọng để ngăn chặn hành vi này.
