1. Thế nào là di chúc miệng và di chúc viết tay?
Di chúc miệng được lập khi tính mạng của một người bị cái chết đe doạ và không thể lập di chúc bằng văn bản theo quy định pháp luật.
Mặc dù pháp luật không giải thích cụ thể khái niệm của di chúc viết tay. Tuy nhiên vẫn có thể hiểu rằng, di chúc viết tay là di chúc do chính người để lại tài sản tự viết bằng tay mà không có sự chứng kiến của công chứng viên hoặc người làm chứng.
2. Điều kiện để di chúc có giá trị pháp lý
Đối với di chúc miệng
- Được lập khi tính mạng đe doạ đến sự sống và không thể lập di chúc bằng văn bản.
- Có ít nhất 02 người làm chứng nghe và xác nhận nội dung di chúc.
- Sau khi người lập di chúc thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, ký tên hoặc điểm chỉ.
- Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi di chúc miệng được lập, công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Đối với di chúc tay
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối hay đe doạ, cưỡng ép.
- Nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
- Hình thức di chúc không trái quy định pháp luật.
Do đó, theo quy định đối với di chúc tay mặc dù không công chứng, chứng thực nhưng vẫn có giá trị pháp lý khi đáp ứng điều kiện trên.
3. Trường hợp nào di chúc không có giá trị pháp lý?
Đối với di chúc miệng
- Sau 03 tháng kể từ thời điểm di chúc miệng được lập mà người lập vẫn còn sống, minh mẫn và sáng suốt thì di chúc mặc nhiên bị huỷ bỏ.
Đối với di chúc tay
- Nội dung không rõ ràng, có dấu hiệu bị ép buộc và giả tạo.
- Người lập di chúc không đủ năng lực hành vi dân sự.
- Nội dung lập di chúc không đáp ứng được quy định pháp luật.
4. So sánh di chúc miệng và di chúc tay
| TIÊU CHÍ | DI CHÚC MIỆNG | DI CHÚC VIẾT TAY |
| Điều kiện lập | Khi tính mạng bị đe doạ, không thể lập bằng văn bản. | Bất kỳ khi nào, nhưng phải có năng lực hành vi dân sự. |
| Người làm chứng | Ít nhất 02 người | Không bắt buộc |
| Hình thức di chúc | Lời nói, được ghi lại và ký tên bởi người làm chứng | Văn bản do chính người lập di chúc viết |
| Công chứng | Bắt buộc trong 05 ngày làm việc để có hiệu lực | Không bắt buộc nhưng nên thực hiện để tránh tranh chấp |
| Thời gian có hiệu lực | Nếu người lập di chúc sống quá 03 tháng thì di chúc vô hiệu | Có hiệu lực ngay khi lập và đáp ứng đủ điều kiện pháp lý |
Kết luận
Di chúc miệng và di chúc tay đều là những hình thức thể hiện ý chí của người để lại tài sản. Tuy nhiên để có giá trị pháp lý, các loại di chúc đều phải đáp ứng những điều kiện theo quy định. Ngoài ra, để tránh tranh chấp và đảm bảo thực hiện đúng ý chí thì người lập di chúc cần lập di chúc bằng văn bản và có công chứng, chứng thực để chắc chắn về tính pháp lý.
Xem thêm
Hướng giải quyết tranh chấp về thừa kế đất đai trong trường hợp thừa kế theo di chúc
Luật sư tư vấn lập di chúc tại nhà
