1. Nghĩa vụ thanh toán được hiểu thế nào?
Nghĩa vụ thanh toán trong HĐTM chính là nghĩa vụ cơ bản của các bên. Trong đó, bên mua (bên sử dụng dịch vụ) thực hiện thanh toán đúng thoả thuận được giao kết trong hợp đồng.
2. Nguyên tắc và phương thức thanh toán trong hợp đồng.
Nguyên tắc thanh toán
Để đảm bảo quyền lợi của mình, các bên nên thanh toán theo các nguyên tắc sau:
- Thanh toán đúng theo thoả thuận.
- Thanh toán đúng hạn và đầy đủ.
- Thanh toán bằng phương thức pháp luật quy định và cho phép.
Phương thức thanh toán
Trong hoạt động thương mại, các thương nhân có thể lựa chọn 1 trong những phương thức thanh toán sau đây để thuận tiện hơn trong việc thực hiện đúng nghĩa vụ của mình:
- Thanh toán bằng tiền mặt.
- Thanh toán thông qua tài khoản ngân hàng.
- Thanh toán bằng tín dụng thư (L/C thường được áp dụng trong các hoạt động thương mại quốc tế).
- Phương thức thanh toán nhờ thu.
- Thanh toán bằng séc.
3. Trách nhiệm pháp lý khi vi phạm nghĩa vụ thanh toán
Vi phạm nghĩa vụ thanh toán có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý khác nhau tuỳ thuộc vào mức độ và sự nghiêm trọng của bên vi phạm. Theo quy định pháp luật, các bên có thể bị áp dụng bởi các chế tài hoặc các điều khoản được thoả thuận trong quá trình giao kết hợp đồng. Cụ thể:
Thứ nhất, phạt vi phạm hợp đồng
Tại Luật Thương mại 2005 sửa đổi, bổ sung, các bên thoả thuận về việc bên vi phạm trả một khoản tiền do hành vi vi phạm của mình. Mức phạt vi phạm tuỳ thuộc vào các bên nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm.
Thứ hai, bồi thường thiệt hại do vi phạm
Căn cứ tại Điều 302 Luật Thương mại 2005 sửa đổi, bổ sung, bồi thường thiệt hại bao gồm giá trị tổn thất thực tế, trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ phải có.
Tuy nhiên, bồi thường thiệt hại chỉ phát sinh khi có đủ các căn cứ sau:
(i) Có hành vi vi phạm hợp đồng.
(ii) Có thiệt hại thực tế.
(iii) Hành vi vi phạm hợp đồng là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại.
Thứ ba, áp dụng tiền lãi do chậm thanh toán
Nếu bên vi phạm thanh toán chậm, họ có thể phải trả lãi suất theo quy định hoặc thỏa thuận trong hợp đồng
Mức lãi suất do các bên thoả thuận hoặc được tính dựa theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả.
Thứ tư, tạm ngừng thực hiện hợp đồng
Trường hợp bên vi phạm phát sinh việc chậm thanh toán, bên bán (bên cung ứng dịch vụ) có thể áp dụng chế tài tạm thời không thực hiện nghĩa vụ của mình cho đến khi bên vi phạm thực hiện đúng nghĩa vụ của mình.
Tuy nhiên, việc tạm ngừng thực hiện hợp đồng không làm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng và bên bị vi phạm được yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm xảy ra.
Thứ năm, đình chỉ hợp đồng
Khi hợp đồng bị đình chỉ thực hiện thì hợp đồng chấm dứt từ thời điểm một bên nhận được thông báo đình chỉ. Các bên không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hợp đồng. Bên đã thực hiện nghĩa vụ có quyền yêu cầu bên kia thanh toán hoặc thực hiện nghĩa vụ đối ứng.
Ngoài ra, bên bị vi phạm có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có theo quy định pháp luật.
Thứ sáu, huỷ bỏ hợp đồng
Nếu việc vi phạm nghĩa vụ thanh toán mà các bên thoả thuận là điều kiện để huỷ bỏ hợp đồng thì bên bị vi phạm có quyền huỷ bỏ hợp đồng theo quy định tại Luật Thương mại 2005 sửa đổi, bổ sung.
Sau khi huỷ bỏ hợp đồng, các bên không phải tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ đã thoả thuận. Tuy nhiên, bên vi phạm vẫn phải thực hiện bồi thường thiệt hại do hành vi của mình.
Lưu ý:
Nếu các bên không có thoả thuận về phạt vi phạm thì bên bị vi phạm chỉ có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Ngược lại, khi các bên có thoả thuận thì bên vi phạm có thể bị áp dụng cả phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại.
Kết luận
Vi phạm nghĩa vụ thanh toán có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý đáng tiếc dành cho bên vi phạm và sẽ được xử lý đúng theo quy định pháp luật. Để tránh rủi ro phát sinh, các bên cần thực hiện đúng cam kết đã thoả thuận. Thêm vào đó, khi tham gia vào quá trình ký kết hợp đồng, các bên cần soạn thảo hợp đồng cùng với những điều khoản chặt chẽ về trách nhiệm của các bên nhằm đảm bảo hợp đồng sẽ được diễn ra một cách thuận lợi.
Xem thêm
So sánh phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại trong hợp đồng
Hủy bỏ hợp đồng theo pháp luật dân sự hiện hành
