Xác định thẩm quyền giải quyết trong tố tụng dân sự là bước quan trọng hàng đầu, quyết định được tính hợp pháp của vụ việc giải quyết cũng như là đảm bảo vụ án được giải quyết nhanh nhất. Pháp luật Việt Nam cũng quy định rất rõ về việc phân chia thẩm quyền giải quyết theo từng vụ án riêng biệt
1 Khái niệm
Thẩm quyền của Tòa án trong tố tụng dân sự là tổng hợp các quyền và nghĩa vụ pháp lý của Tòa án được pháp luật quy định để giải quyết các vụ việc dân sự theo thủ tục tố tụng dân sự.
Để có cơ sở pháp lý cho Tòa án thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ xét xử về dân sự, Pháp luật Tố tụng dân sự hiện hành quy định Tòa án nhân dân có quyền thụ lý và giải quyết những loại việc nhất định.
2 Các loại thẩm quyền của Tòa án
a. Thẩm quyền theo loại việc
Đây là thẩm quyền xác định những loại tranh chấp, yêu cầu nào thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Theo quy định của BLTTDS năm 2015, Tòa án có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về:
- Dân sự ( Điều 27 Bộ luật tố tụng dân sự 2015)
- Hôn nhân và gia đình (Điều 28,29 Bộ luật tố tụng dân sự 2015)
- Kinh doanh, thương mại ( Điều 30 Bộ luật tố tụng dân sự 2015)
- Lao động ( Điều 32,33 Bộ luật tố tụng dân sự 2015)
- Những quyết định cá biệt của cơ quan, tổ chức
b. Thẩm quyền theo cấp
- Căn cứ tại Điều 35 đến Điều 37 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định về thẩm quyền của Tòa án theo các cấp
- Theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án năm 2024 quy định về hệ thống tổ chức Tòa án thì Tòa án cấp huyện và Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với các vụ tranh chấp dân sự.
- Phân định thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự giữa các cấp Tòa án (Tòa án nhân dân cấp huyện, Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân tối cao).
Ví dụ: Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm các tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động có giá trị tranh chấp dưới một mức nhất định. Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm các vụ việc phức tạp hoặc có yếu tố nước ngoài.
c. Thẩm quyền theo lãnh thổ
- Đây là thẩm quyền xác định Tòa án nào có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự theo địa giới hành chính.
- Thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ đối với vụ án dân sự được xác định dựa trên ba căn cứ:
+ Là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức;
+ Là Tòa án nơi nguyên đơn cư trú, làm việc, nếu nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức trong trường hợp các đương sự thỏa thuận về việc lựa chọn này;
+ Là Tòa án nơi có bất động sản.
Ngoài ra, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 còn quy định thêm thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ đối với những việc dân sự, theo lựa chọn của nguyên đơn hoặc người yêu cầu (Khoản 2, Điều 39, Điều 40 Bộ luật TTDS).
Kết luận
Việc xác định thẩm quyền giải quyết của Tòa án trên thực tế khá phức tạp và gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là các vụ án có yếu tố nước ngoài. Do vậy, việc xác định thẩm quyền Tòa án trở thành “chủ đề chính” trong vụ án dân sự, đảm bảo tuân thủ chặt chẽ các quy định của Bộ luật dân sự 2015 và các văn bản hướng dẫn để đảm bảo đúng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.
Xem thêm
Thẩm Quyền Của Tòa Án Trong Các Vụ Dân Sự Có Yếu Tố Nước Ngoài
