1 Khái niệm
Trách nhiệm bội thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định pháp lý quan trọng của hệ thống pháp luật dân sự. Điều chỉnh các trường hợp người gây thiệt hại cho người khác mà giữa họ không có quan hệ hợp đồng. Nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi cho các bên khi không có phát sinh quan hệ hợp đồng
2 Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Dưa theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh khi có đủ các yếu tố sau:
- Có hành vi trái pháp luật
Hành vi trái với quy định pháp luật hoặc chuẩn mực đạo đức xã hội, gây tổn hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.
- Có thiệt hại thực tế xảy ra
Thiệt hại thực tế có thể xảy ra bao gồm
- Thiệt hại về tài sản : mất mát, hư hỏng hoặc giảm sút giá trị của tài sản
- Thiệt hại về sức khỏe: tổn thất về sức khỏe, chi phí điều trị, mất thu nhập khi bị tai nạn lao động
- Thiệt hại về tính mạng: Chi phí mai táng, tổn thất tinh thần cho người thân
- Thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín và lòng tự trọng
- Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại
Thiệt hại xảy ra trực tiếp từ hành vi trái pháp luật của người gây thiệt hại. Nếu không có hành vi trái pháp luật thì không có thiệt hại
- Có lỗi của người gây thiệt hại
Lỗi trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại bao gồm: lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý.
Trong một số trường hợp đặc biệt. Có trách nhiệm bồi thường nhưng không xuất phát từ hành vi có lỗi, chẳng hạn như trách nhiệm của chủ sở hữu khi súc vật gây thiệt hại .
3 Phạm vi áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
a) Bồi thường thiệt hại do xâm phạm sức khỏe, tính mạng
- Người gây thiệt hại phải chịu chi phí điều trị, bù đắp tổn thất tinh thần cho người bị hại.
- Nếu thiệt hại dẫn đến chết người, thân nhân của nạn nhân có quyền yêu cầu bồi thường chi phí mai táng, tổn thất tinh thần và tiền cấp dưỡng (nếu có).
b) Bồi thường thiệt hại do tài sản bị xâm phạm
- Người gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ giá trị tài sản bị mất hoặc bị hư hỏng.
- Trường hợp tài sản có thể sửa chữa, người gây thiệt hại phải chịu chi phí sửa chữa.
c) Bồi thường thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm
- Người bị thiệt hại có quyền yêu cầu cải chính công khai, xin lỗi và bồi thường tổn thất tinh thần.
- Mức bồi thường tổn thất tinh thần do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định theo quy định pháp luật.
d) Trách nhiệm bồi thường do nguồn nguy hiểm cao độ
Theo Điều 601 Bộ luật Dân sự 2015, chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu nguồn nguy hiểm cao độ (như phương tiện giao thông cơ giới, nhà máy, hóa chất nguy hiểm) phải bồi thường khi có thiệt hại xảy ra, trừ khi chứng minh được lỗi hoàn toàn thuộc về bên bị thiệt hại.
Kết Luận
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một chế định quan trọng nhằm đảm bảo công bằng xã hội và bảo vệ quyền lợi của người bị thiệt hại. Việc hiểu rõ căn cứ và phạm vi áp dụng của chế định này giúp các cá nhân và tổ chức có ý thức tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trong các tình huống thực tế.
