Dùng thẻ tín dụng mua hàng online – Ai chịu trách nhiệm khi bị gian lận? Xử lý khi thông tin thẻ bị đánh cắp hoặc sử dụng trái phép

Bối cảnh và rủi ro pháp lý

Thanh toán bằng thẻ tín dụng khi mua hàng online mang lại nhiều tiện lợi, nhanh chóng, không cần mang tiền mặt và dễ dàng quản lý chi tiêu. Tuy nhiên, hình thức này tiềm ẩn nguy cơ lớn: thông tin thẻ bị đánh cắp, bị sử dụng trái phép, hoặc phát sinh giao dịch gian lận. Các rủi ro có thể xuất phát từ hacker, từ chính đơn vị bán hàng, từ ngân hàng phát hành, hoặc do sự bất cẩn của chủ thẻ.

Cơ sở pháp lý điều chỉnh

Hiện nay, các vấn đề liên quan đến bảo mật, gian lận và xử lý sự cố khi thanh toán bằng thẻ tín dụng được điều chỉnh bởi:

1. Luật Các tổ chức tín dụng 2010 – quy định quyền, nghĩa vụ của ngân hàng và chủ thẻ.
2. Thông tư 18/2024/TT-NHNN – hướng dẫn hoạt động thẻ ngân hàng.
3. Luật Giao dịch điện tử 2023 – quy định giá trị pháp lý của giao dịch điện tử và nghĩa vụ bảo mật dữ liệu.
4. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) – các tội danh liên quan như:

• Điều 174: Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
• Điều 290: Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản.
• Điều 291: Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông.

Xác định trách nhiệm khi xảy ra giao dịch gian lận

Quy trình xử lý khi thông tin thẻ bị đánh cắp hoặc sử dụng trái phép

Bước 1 – Khóa thẻ khẩn cấp

Liên hệ ngay tổng đài ngân hàng để yêu cầu khóa thẻ, ngăn giao dịch tiếp theo.

Bước 2 – Nộp đơn khiếu nại

• Gửi văn bản khiếu nại kèm chứng cứ (sao kê, tin nhắn, email xác nhận giao dịch).
• Ngân hàng phải xử lý khiếu nại trong thời hạn tối đa 20 ngày (theo Điều 19 Thông tư 18/2024/TT-NHNN).

Bước 3 – Trình báo cơ quan công an

Nếu có dấu hiệu tội phạm, trình báo ngay Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Cục A05 – Bộ Công an) hoặc công an địa phương.

Bước 4 – Phối hợp điều tra

Cung cấp thông tin chi tiết về thời gian, số tiền, nội dung giao dịch và các bằng chứng liên quan.

Chế tài đối với hành vi gian lận thẻ tín dụng

Xử phạt hành chính: Theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP, hành vi thu thập sử dụng thông tin cá nhân khi chưa có sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân về phạm vi, mục đích của việc thu thập và sử dụng thông tin đó (bao gồm thông tin thẻ) có thể bị phạt đến 30 triệu đồng.

Trách nhiệm hình sự:

• Điều 290 BLHS: Phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm nếu chiếm đoạt tài sản có giá trị đặc biệt lớn.
• Điều 288 BLHS: Phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm đối với hành vi đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính.

Khuyến nghị phòng ngừa cho chủ thẻ

• Chỉ thanh toán tại website uy tín, có bảo mật HTTPS và đạt chuẩn PCI DSS.
• Không lưu thông tin thẻ trên thiết bị công cộng hoặc trình duyệt.
• Kích hoạt xác thực OTP cho mọi giao dịch online.
• Thường xuyên kiểm tra sao kê thẻ để kịp thời phát hiện bất thường.

Kết luận:

Khi dùng thẻ tín dụng để mua hàng online, trách nhiệm bồi hoàn khi xảy ra gian lận phụ thuộc vào nguyên nhân và lỗi của từng bên liên quan. Pháp luật Việt Nam đã có quy định bảo vệ người dùng, nhưng sự an toàn vẫn phụ thuộc lớn vào ý thức bảo mật của chủ thẻ, mức độ bảo mật của đơn vị bán hàng và trách nhiệm của ngân hàng. Xử lý nhanh, đầy đủ và đúng quy trình là yếu tố quyết định để hạn chế thiệt hại và truy cứu trách nhiệm kẻ gian.

Xem thêm 

Quyền lợi của người tiêu dùng dễ bị tổn thương có gì đặc biệt?

Quyền và nghĩa vụ mà người tiêu dùng cần biết năm 2025

Trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin cho người tiêu dùng

Bồi thường thiệt hại: Có nguyên tắc, có giới hạn