“GÓP VỐN MUA ĐẤT” NHƯNG KHÔNG CÓ ĐẤT ĐỂ GÓP – CÓ PHẢI LÀ HÀNH VI LỪA ĐẢO?

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc người dân bị lừa khi “góp vốn mua đất nền” tại các khu đô thị mới, khu dân cư kiểu mẫu, đặc biệt là ở các vùng đang nóng về quy hoạch như ven TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, … được báo chí phản ánh liên tục. Không ít người đã xuống tiền hàng trăm triệu, thậm chí vài tỷ đồng để rồi ôm “giấc mơ an cư” bằng những hợp đồng góp vốn với một cá nhân hoặc nhóm người không hề có đất để góp, không pháp nhân, không giấy phép, thậm chí đất còn chưa được giải phóng mặt bằng, chưa được quy hoạch thành khu đô thị.

Vậy, những hành vi này có thể cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hay không?

1. Thực trạng đáng báo động: Góp vốn mua đất nền – “Miếng bánh vẽ” từ đầu?

“Góp vốn mua đất nền” đã trở thành một chiêu thức lừa đảo tinh vi, đánh vào tâm lý muốn sở hữu nhà đất giá rẻ của người dân. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp người dân đặt niềm tin vào các dự án “ma”, được vẽ ra một cách hoành tráng nhưng thực chất chỉ là “miếng bánh vẽ” từ đầu. Kẻ gian thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết về pháp lý của người dân, hứa hẹn về lợi nhuận cao, thủ tục nhanh gọn để lôi kéo họ xuống tiền. Điều đáng báo động là những dự án này thường không có cơ sở pháp lý, không được cấp phép, và quyền sử dụng đất không thuộc về người kêu gọi góp vốn.

2. Khi “góp vốn” là chiêu thức để chiếm đoạt

Theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác. Trong các trường hợp “góp vốn mua đất nền” mà:

• Người kêu gọi góp vốn không có quyền sử dụng đất;
• Không có pháp nhân, không có tư cách triển khai dự án;
• Không có đất thật để giao hoặc chuyển nhượng;
• Dự án chưa được cấp phép, chưa giải phóng mặt bằng;
• Nhưng vẫn vẽ ra viễn cảnh “sắp ra sổ”, “sắp phân lô”, “mở bán đợt đầu” để nhận tiền góp vốn từ người dân…

Thì đây rõ ràng có dấu hiệu của hành vi gian dối từ ban đầu – cố tình tạo lòng tin sai lệch để chiếm đoạt tiền của người khác. Khi đó, người thực hiện hành vi hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 174 BLHS.

3. Dấu hiệu cấu thành tội phạm – Nhìn từ thực tiễn

Để xác định một người có phạm tội hay không, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xem xét các yếu tố then chốt:

• Có thủ đoạn gian dối hay không? Người nhận tiền góp vốn có tạo thông tin sai lệch không? Ví dụ: quảng cáo dự án “đã có đất”, “đã được phê duyệt”, “sắp có sổ”, trong khi thực tế chưa hề có dự án nào, hoặc đất đó còn là đất nông nghiệp chưa chuyển đổi, đang tranh chấp…
• Có mục đích chiếm đoạt tài sản? Có phải ngay từ đầu người này không có khả năng thực hiện cam kết, không có đất để góp vốn, nhưng vẫn nhận tiền nhằm chiếm đoạt?
• Có thiệt hại xảy ra không? Người dân đã góp tiền mà không nhận được đất, hợp đồng bị vô hiệu, không thể thu hồi tài sản…

Nếu các yếu tố trên được chứng minh, vụ việc không chỉ dừng ở quan hệ dân sự mà có thể xử lý hình sự theo Điều 174 BLHS, với khung hình phạt tùy theo số tiền chiếm đoạt – có thể lên tới chung thân nếu chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên và có tình tiết tăng nặng.

4. Người dân cần làm gì để tự bảo vệ mình?

Để tránh trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo “góp vốn mua đất”, người dân cần hết sức cảnh giác và thực hiện các biện pháp sau:

• Tuyệt đối không ký kết hợp đồng góp vốn nếu bên nhận góp không chứng minh được quyền sử dụng đất hợp pháp hoặc năng lực triển khai dự án.
• Yêu cầu xem giấy tờ gốc như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép dự án, quyết định giao đất, quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 (nếu có).
• Chỉ chuyển tiền khi hợp đồng rõ ràng, có công chứng, và bên nhận góp phải có tư cách pháp nhân rõ ràng, minh bạch.
• Không nên tin vào những lời hứa hẹn như “sắp ra sổ”, “giá rẻ đợt 1”, “ưu tiên nội bộ” …

5. Kết luận: “Góp vốn mua đất” không có đất để góp – Có thể là lừa đảo

“Góp vốn” bản chất là một hành vi dân sự. Tuy nhiên, nếu người nhận góp vốn không có năng lực pháp lý, không có tài sản thực tế, và cố tình tạo dựng thông tin sai lệch để chiếm đoạt tiền của người khác, thì hành vi ấy không còn là thỏa thuận dân sự đơn thuần, mà trở thành hành vi phạm tội hình sự.

Người dân cần hết sức tỉnh táo, tìm hiểu kỹ thông tin và các quy định pháp lý trước khi xuống tiền. Trong trường hợp đã trót “góp vốn” và phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo, hãy trình báo ngay với cơ quan công an, cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ để được bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Xem thêm 

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

Mở Công ty tư vấn du học rồi lừa đảo hàng chục người

Công Ty Bất Động Sản Lừa Đảo: Dấu Hiệu và Cách Phòng Tránh(Mở trong cửa số mới)