Trong hệ thống pháp luật dân sự, người giám hộ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của những cá nhân không có khả năng tự mình quản lý các quyền và nghĩa vụ của mình, như người chưa thành niên hoặc người bị mất khả năng hành vi dân sự. Việc xác định quyền và nghĩa vụ của người giám hộ không chỉ giúp đảm bảo sự công bằng, mà còn tạo ra sự bảo vệ pháp lý vững chắc cho những đối tượng này trong các giao dịch dân sự và các vấn đề pháp lý khác. Pháp luật Việt Nam hiện nay đã quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của người giám hộ, từ quyền đại diện cho người được giám hộ đến nghĩa vụ chăm sóc, bảo vệ quyền lợi của họ.
Quyền của người giám hộ
Theo Điều 58 của Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền của người giám hộ:
(1) Người giám hộ của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự có các quyền sau đây:
– Sử dụng tài sản của người được giám hộ để chăm sóc, chi dùng cho những nhu cầu thiết yếu của người được giám hộ.
– Được thanh toán các chi phí hợp lý cho việc quản lý tài sản của người được giám hộ.
– Đại diện cho người được giám hộ trong việc xác lập, thực hiện giao dịch dân sự và thực hiện các quyền khác theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.
(2) Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi có quyền theo quyết định của Tòa án trong số các quyền quy định trên.
Nghĩa vụ của người giám hộ
(1) Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ chưa đủ mười lăm tuổi
Theo quy định Điều 55 Bộ luật dân sự 2015:
– Chăm sóc, giáo dục người được giám hộ.
– Đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự, trừ trường hợp pháp luật quy định người chưa đủ mười lăm tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.
– Quản lý tài sản của người được giám hộ.
– Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.
(2) Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi
Theo quy định Điều 56 Bộ luật dân sự 2015:
– Đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự, trừ trường hợp pháp luật quy định người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.
– Quản lý tài sản của người được giám hộ, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
– Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.
(3) Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi
Theo quy định Điều 57 Bộ luật dân sự 2015.
Người giám hộ của người mất năng lực hành vi dân sự có các nghĩa vụ sau đây:
– Chăm sóc, bảo đảm việc điều trị bệnh cho người được giám hộ.
– Đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự.
– Quản lý tài sản của người được giám hộ.
– Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.
Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi có nghĩa vụ theo quyết định của Tòa án trong số các nghĩa vụ quy định trên.
Trách nhiệm quản lý tài sản của người giám hộ
Theo quy định Điều 59 Bộ luật dân sự 2015.
(1) Quản lý tài sản của người được giám hộ:
– Người giám hộ của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự có trách nhiệm quản lý tài sản của người được giám hộ như tài sản của chính mình; được thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người được giám hộ vì lợi ích của người được giám hộ.
– Việc bán, trao đổi, cho thuê, cho mượn, cho vay, cầm cố, thế chấp, đặt cọc và giao dịch dân sự khác đối với tài sản có giá trị lớn của người được giám hộ phải được sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.
– Người giám hộ không được đem tài sản của người được giám hộ tặng cho người khác. Các giao dịch dân sự giữa người giám hộ với người được giám hộ có liên quan đến tài sản của người được giám hộ đều vô hiệu, trừ trường hợp giao dịch được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ và có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ.
