Hợp đồng xuất nhập khẩu hàng hóa – Làm chủ Incoterms, vững vàng giải quyết tranh chấp

Đăng ngày bởi Hòa Tú
Đánh giá bài viết

Giao thương quốc tế mở ra vô vàn cơ hội nhưng cũng song hành cùng những thách thức pháp lý không nhỏ. Hợp đồng xuất nhập khẩu (XNK) chính là “xương sống” của mọi giao dịch mua bán hàng hóa xuyên biên giới, là cơ sở để bảo vệ quyền lợi các bên. Trong đó, việc hiểu đúng và áp dụng chuẩn xác các Điều khoản Thương mại Quốc tế (Incoterms) cùng việc thỏa thuận một cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả là hai yếu tố then chốt, quyết định sự thành bại và an toàn của giao dịch. LUẬTSƯ.NET sẽ cùng bạn “giải mã” hai nội dung quan trọng này, giúp doanh nghiệp tự tin hơn trên thương trường quốc tế.

1. Thế nào là Hợp đồng xuất nhập khẩu hàng hóa?

Hợp đồng XNK hàng hóa là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa bên bán (nhà xuất khẩu) và bên mua (nhà nhập khẩu) có trụ sở thương mại tại các quốc gia khác nhau, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua và nhận thanh toán; bên mua có nghĩa vụ nhận hàng và thanh toán tiền hàng cho bên bán.

  • Hiểu đơn giản: Đây là văn bản pháp lý ghi nhận cam kết của hai bên ở hai nước khác nhau về việc mua bán một lô hàng cụ thể, quy định rõ quyền và nghĩa vụ của mỗi bên. Các điều khoản chính thường bao gồm: Tên hàng, số lượng, chất lượng, giá cả, phương thức thanh toán, thời hạn và địa điểm giao hàng, bảo hành, phạt vi phạm… và đặc biệt là điều kiện giao hàng (Incoterms) và cơ chế giải quyết tranh chấp.

2. Incoterms – ‘Ngôn ngữ chung’ về nghĩa vụ và rủi ro trong giao nhận hàng hóa

Incoterms (International Commercial Terms – Các Điều khoản Thương mại Quốc tế) là bộ quy tắc do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) ban hành nhằm chuẩn hóa các điều kiện thương mại phổ biến nhất trong giao dịch quốc tế. Phiên bản mới nhất hiện hành là Incoterms® 2020.

a) Mục đích chính của Incoterms:

  • Phân chia rõ ràng nghĩa vụ: Ai (người bán hay người mua) chịu trách nhiệm thực hiện các công việc liên quan đến giao nhận hàng hóa (ví dụ: thuê phương tiện vận tải, mua bảo hiểm, làm thủ tục hải quan xuất/nhập khẩu).
  • Phân chia chi phí: Ai chịu các chi phí phát sinh trong quá trình giao nhận (ví dụ: cước vận tải chính, phí bốc/dỡ hàng, phí bảo hiểm, thuế và lệ phí hải quan).
  • Xác định thời điểm di chuyển rủi ro: Thời điểm nào rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa chuyển từ người bán sang người mua. Đây là điểm cực kỳ quan trọng khi có tổn thất xảy ra trong quá trình vận chuyển.

b) Incoterms KHÔNG quy định về:

  • Việc chuyển quyền sở hữu hàng hóa (thường được quy định riêng trong hợp đồng hoặc theo luật áp dụng).
  • Các vấn đề liên quan đến vi phạm hợp đồng và hậu quả của nó (trừ các nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến giao nhận).
  • Phương thức thanh toán.

c) Lưu ý khi sử dụng Incoterms:

  • Chọn đúng quy tắc: Lựa chọn quy tắc Incoterms phù hợp với phương thức vận tải (ví dụ: không dùng FOB, CFR, CIF cho vận tải container hoặc hàng không) và phù hợp với sự phân chia trách nhiệm mong muốn giữa hai bên.
  • Ghi rõ phiên bản: Luôn ghi kèm phiên bản Incoterms đang áp dụng (ví dụ: “Incoterms® 2020”) để tránh nhầm lẫn.
  • Chỉ định địa điểm/cảng cụ thể: Mỗi quy tắc Incoterms đều yêu cầu chỉ định rõ một địa điểm hoặc cảng giao hàng/đích đến (ví dụ: “FOB Hai Phong Port, Vietnam Incoterms® 2020”, “DAP No. 123, ABC Street, Hanoi, Vietnam Incoterms® 2020”). Sự rõ ràng này giúp xác định chính xác điểm phân chia chi phí và rủi ro.

3. Giải quyết tranh chấp – Lựa chọn ‘con đường’ nào khi bất đồng xảy ra?

Tranh chấp trong hợp đồng XNK là điều khó tránh khỏi, có thể phát sinh từ nhiều vấn đề (chất lượng hàng hóa, chậm giao hàng, không thanh toán…). Việc có một điều khoản giải quyết tranh chấp rõ ràng, hiệu quả trong hợp đồng là vô cùng cần thiết. Các phương thức phổ biến bao gồm:

  • a) Thương lượng:

  • Hai bên trực tiếp hoặc qua đại diện cố gắng tự giải quyết bất đồng. Đây là phương thức nhanh chóng, ít tốn kém nhất nhưng đòi hỏi thiện chí từ cả hai phía.

  • b) Hòa giải:

  • Có sự tham gia của một bên thứ ba trung lập (hòa giải viên) để hỗ trợ các bên tìm kiếm giải pháp chung. Hòa giải viên không ra phán quyết mà chỉ giúp các bên đạt được thỏa thuận. Kết quả hòa giải thành có giá trị pháp lý nếu được các bên công nhận hoặc Tòa án công nhận.

 

  • c) Trọng tài thương mại:

  • Đây là phương thức được ưa chuộng nhất trong thương mại quốc tế. Các bên thỏa thuận đưa tranh chấp ra giải quyết tại một Hội đồng Trọng tài (do các bên chọn hoặc theo quy tắc của một trung tâm trọng tài uy tín như VIAC, SIAC, ICC…). Phán quyết của trọng tài có giá trị chung thẩm, ràng buộc các bên và thường dễ dàng được công nhận, thi hành ở nước ngoài hơn phán quyết của tòa án (nhờ Công ước New York 1958 về công nhận và thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài).

 

  • d) Tòa án:

  • Đưa vụ việc ra xét xử tại Tòa án quốc gia của một nước. Phương thức này có thể phức tạp hơn về thủ tục tố tụng, tốn kém thời gian, chi phí và phán quyết của Tòa án một nước có thể khó được thi hành tại nước khác.

4. Mối liên hệ Incoterms & tranh chấp – Những ‘điểm nóng’ cần lưu ý

Việc áp dụng sai hoặc hiểu sai Incoterms chính là một trong những nguồn gốc phổ biến gây ra tranh chấp trong hợp đồng XNK:

  • Tranh chấp về chi phí: Ai phải trả tiền bốc hàng lên tàu? Ai trả phí dỡ hàng tại cảng đích? Ai làm thủ tục và nộp thuế nhập khẩu? Incoterms nếu được chọn và ghi đúng sẽ trả lời rõ ràng các câu hỏi này.
  • Tranh chấp về rủi ro: Hàng hóa bị hư hỏng do bão trên biển, ai chịu trách nhiệm? Nếu chọn FOB, rủi ro chuyển sang người mua ngay khi hàng qua lan can tàu tại cảng đi. Nếu chọn DAP, rủi ro vẫn thuộc về người bán cho đến khi hàng được đặt dưới sự định đoạt của người mua tại địa điểm đích. Hiểu sai điểm chuyển rủi ro có thể dẫn đến tổn thất lớn.
  • Tranh chấp về thời điểm giao hàng: Người bán có được coi là hoàn thành nghĩa vụ giao hàng khi giao cho người vận chuyển đầu tiên (như FCA) hay phải đợi đến khi hàng đến cảng đích (như CFR, CIF)? Định nghĩa “giao hàng” theo từng quy tắc Incoterms là khác nhau.
  • Thiếu sót trong hợp đồng: Chỉ dựa vào Incoterms mà không quy định rõ các vấn đề khác như kiểm tra chất lượng hàng hóa trước khi giao, thời hạn thông báo khiếu nại… cũng dễ dẫn đến tranh chấp.

5. Lời khuyên từ LUẬTSƯ.NET

Để hợp đồng XNK thực sự là công cụ bảo vệ quyền lợi và giảm thiểu rủi ro, doanh nghiệp cần:

  • Hiểu sâu, chọn đúng Incoterms: Đừng chỉ chọn theo thói quen. Phân tích kỹ bản chất giao dịch, phương thức vận tải, khả năng kiểm soát chi phí và mức độ chấp nhận rủi ro để chọn quy tắc Incoterms phù hợp nhất. Đảm bảo ghi rõ ràng, đầy đủ quy tắc, phiên bản và địa điểm trong hợp đồng.
  • Soạn thảo điều khoản Giải quyết tranh chấp cẩn trọng:
    • Ưu tiên lựa chọn Trọng tài thương mại cho các giao dịch quốc tế.
    • Chỉ định rõ ràng Trung tâm trọng tài hoặc quy tắc trọng tài áp dụng (ví dụ: Quy tắc tố tụng trọng tài của VIAC).
    • Quy định rõ địa điểm trọng tài, luật áp dụng cho thỏa thuận trọng tài và luật áp dụng cho nội dung hợp đồng.
    • Thống nhất về ngôn ngữ trọng tài.
  • Đừng bỏ qua các điều khoản khác: Hợp đồng cần đầy đủ các điều khoản về hàng hóa, thanh toán, bảo hành, phạt vi phạm, bất khả kháng…
  • Tham vấn ý kiến pháp lý chuyên sâu: Trước khi ký kết bất kỳ hợp đồng XNK nào, đặc biệt là các hợp đồng có giá trị lớn hoặc phức tạp, việc tham vấn luật sư có kinh nghiệm về thương mại quốc tế và Incoterms là vô cùng cần thiết. Luật sư sẽ giúp bạn rà soát, đàm phán các điều khoản, đảm bảo hợp đồng chặt chẽ, cân bằng và bảo vệ tốt nhất lợi ích của bạn.

LUẬTSƯ.NET với đội ngũ chuyên gia am hiểu về Luật Thương mại, Hợp đồng quốc tế và Incoterms, sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho các hoạt động xuất nhập khẩu, giúp bạn tự tin vươn ra biển lớn.

LUẬTSƯ.NET CHUYÊN TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ SAU:

Địa chỉ, số điện thoại Luật sư giỏi TP.HCM

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

LUẬTSƯ.NET – LUẬT SƯ GIỎI TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0364919191 – 0919989876
📍 Địa chỉ: Số 11 Đường Số 7, KDC CityLand Park Hills, Phường 10, Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
🌐 Website: www.luậtsư.net
📧 Email: tuvanmienphi@luậtsư.net

“Chọn chúng tôi, chọn giải pháp pháp lý hiệu quả nhất!

Tại sao chọn LUẬTSƯ.NET?

  1. Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm: Chúng tôi đã xử lý thành công hàng trăm vụ tranh chấp nợ khó đòi, từ cá nhân đến doanh nghiệp.
  2. Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ khách hàng từ giai đoạn tư vấn ban đầu đến khi thi hành án.
  3. Chi phí minh bạch: Cam kết chi phí dịch vụ hợp lý, rõ ràng, không phát sinh.
  4. Thời gian giải quyết nhanh chóng: Luật sư của chúng tôi luôn đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu và tối ưu hóa thời gian xử lý vụ việc.

Đăng ký thành lập doanh nghiệp trọn gói giá rẻ chỉ 599k: https://dangkykinhdoanh.top/

Xem thêm:
TẠI SAO ĐĂNG KÝ KIỂU DÁNG CÔNG NGHIỆP LÀ BƯỚC ĐI CHIẾN LƯỢC?
Bảo vệ thiết kế sản phẩm – Quy trình đăng ký kiểu dáng công nghiệp A-Z
Hiểu đúng về Cạnh tranh không lành theo Pháp luật Việt Nam
HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG – “MỞ KHÓA” DÒNG TIỀN HAY “MÊ CUNG” THỦ TỤC PHÁP LÝ?
Giao dịch liên kết & Giá chuyển nhượng – ‘Mắt bão’ rủi ro thuế – Làm sao để quản lý hiệu quả
Hóa đơn điện tử – Không chỉ là xu thế, là bắt buộc!
Ưu đãi đầu tư: ‘Thỏi nam châm’ hút vốn – Nắm vững chính sách và điều kiện để hưởng lợi tối đa

Bài viết liên quan
Trợ cấp mất việc làm – “Phao cứu sinh” khi doanh nghiệp tái cấu trúc? Khi nào bạn được nhận?
21 Th5, 2025
Trợ cấp thôi việc – “Tấm vé an toàn” khi chia tay doanh nghiệp? Điều kiện, cách tính và thời hạn chi trả bạn cần biết!
21 Th5, 2025
Chấm dứt HĐLĐ trái luật – “Trái đắng” nào chờ đợi NLĐ & Doanh nghiệp?
19 Th5, 2025
Call Now Button