Tham nhũng và hình phạt theo pháp luật hình sự

Hiện nay tội phạm tham nhũng thường xuyên là chủ đề được nhiều sự săn đón từ phía báo chí. Bởi lẽ Tội phạm tham nhũng là một loại tội phạm đặc thù và thường xảy ra trong lĩnh vực quản lý Nhà nước và kinh tế, liên quan đến các hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi bất chính.

Đặc điểm dễ dàng nhận biết hành vi tham nhũng

• Chủ thể đặc biệt: là những người có quyền hạn, chức vụ trong cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội. Đơn vị vũ trang nhân dân hoặc doanh nghiệp nhà nước
• Về hành vi: có hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn để thực hiện các hành vi trái pháp luật nhằm chiếm đoạt tài sản công hoặc tư, hoặc thu lợi bất chính cho bản thân hoặc cho người khác
• Về mục đích : thu về cho bản thân những lợi ích về vật chất hoặc phi vật chất cho bản thân hoặc cho người khác
• Hậu quả: các hành vi tham nhũng này thường liên quan đến việc quản lý tài sản công , ngân sách, tài chính của Nhà nước gây thiệt hại, thất thoát về tài sản, uy tín của Nhà nước, tổ chức, cá nhân làm giảm lòng tin của nhân dân vào chế độ, vào cá nhân

Tội tham nhũng dưới sự điều chỉnh của pháp luật Việt Nam

Nhằm siết chặt về quản lý cũng như có những chế tài hợp lý cho loại tội phạm có chủ thể đặc biệt này, Bộ luật hình sự đã quy định các mức phạt nghiệm khắc cho từng tội danh về tham nhũng bao gồm

1. Tội tham ô tài sản ( Điều 353)

• Về hành vi: là những người lợi dụng chức vụ, quyền hạn nhằm chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý
• Về hình phạt

Khung 1 : Chiếm đoạt tài sản từ 2.000.000 đến dưới 100.000.000 hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm

• Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi mà còn vi phạm
• Đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 chương này, chưa được xóa án tích

Khung 2: Phạm tội trong các trường hợp sau đây thì phạt từ từ 7 năm đến 15 năm

• Có tổ chức;
• Dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
• Chiếm đoạt tiền, tài sản dùng vào mục đích xóa đói, giảm nghèo; tiền, phụ cấp, trợ cấp, ưu đãi đối với người có công với cách mạng; các loại quỹ dự phòng hoặc các loại tiền, tài sản trợ cấp, quyên góp cho những vùng bị thiên tai, dịch bệnh hoặc các vùng kinh tế đặc biệt khó khăn;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;
• Ảnh hưởng xấu đến đời sống của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong cơ quan, tổ chức.

Khung 3:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng;
• Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
• Dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác bị phá sản hoặc ngừng hoạt động.

Khung 4:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.

2. Tội nhận hối lộ ( Điều 354)

– Hành vi: Nhận hoặc hứa nhận lợi ích về vật chất hoặc phi vật chất để là hoặc không làm một việc vì lợi ích theo yêu cầu của người đưa hối lộ

– ví dụ: Cán bộ nhận hối lộ để bỏ qua vi phạm của người khác, hoặc thẩm phán nhận hối lộ của một bên và xét xử cho bên đó thắng kiện

Đây là loại hình phạm tội phổ biến mà hầu như thường xuyên xảy ra, do vậy bộ luật hình sự cũng có những khung hình phạt riêng cho từng hành vi phạm tội

Khung 1: Người nhận hối lộ trực tiếp hoặc qua trung gian hoặc nhận từ bâtts kỳ lợi ích nào cho bản thân hoặc cho tổ chức để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích thì sẽ bị phạt tiền từ 2 năm đến 7 năm

Khung 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

• Có tổ chức;
• Lạm dụng chức vụ, quyền hạn;
• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước;
• Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

Khung 3:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

Khung 4:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.

3. tội lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản (Điều 355 )

Hành vi: Vượt quá quyền hạn được giao để thực hiện hành vi trái pháp luật, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của tổ chức cá nhân

Ví dụ: người có chức vụ quyền hạn để ép người dân đóng tiền trái quy định, vượt quá số tiền cần phải đóng

Các khung hình phạt

• Khung 1:

Người nào lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 06 năm:

• Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm;
• Đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
• Khung 2:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 năm đến 13 năm:

• Có tổ chức;
• Dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;
• Chiếm đoạt tiền, tài sản dùng vào mục đích xóa đói, giảm nghèo; tiền, phụ cấp, trợ cấp, ưu đãi đối với người có công với cách mạng; các loại quỹ dự phòng hoặc các loại tiền, tài sản trợ cấp, quyên góp cho những vùng bị thiên tai, dịch bệnh hoặc các vùng kinh tế đặc biệt khó khăn.
• Khung 3:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 13 năm đến 20 năm:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng;
• Dẫn đến doanh nghiệp hoặc tổ chức khác bị phá sản hoặc ngừng hoạt động;
• Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
• Khung 4:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân:

• Chiếm đoạt tài sản trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.

4. Tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ ( Điều 357 luật hính sự)

Hành vi: Người có hành vi vượt quá quyền hạn được giao để thực hiện hành vi trái pháp luật, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân

Các khung hình phạt

• Khung 1:

Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà vượt quá quyền hạn của mình làm trái công vụ gây thiệt hại về tài sản từ 10.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại khác đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 07 năm.

• Khung 2:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

• Có tổ chức;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
• Khung 3:

Phạm tội gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.

• Khung 4:

Phạm tội gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm.

5. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ (Điều 356):

Hành vi: Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái công vụ, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân.

Các khung hình phạt

• Khung 1:

Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại về tài sản từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại khác[360] đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

• Khung 2:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm

– Có tổ chức;

– Phạm tội 02 lần trở lên;

– Gây thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

• Khung 3:

Phạm tội gây thiệt hại từ 1.000.000.000 trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm

• Khung 4:

Người phạm tội bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm và phạt tiền từ 10.000.000 đến 100.000.000 đồng

6. Tội giả mạo trong công tác (Điều 359)

Hành vi : vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ quyền hạn thực hiện việc sửa chữa làm sai lệch nội dung của giấy tờ, cấp giấy tờ giả, giả mạo chữ ký của người có chức vụ gây ra hậu quả năng nề

Các khung hình phạt

• Khung 1: Những người có hành vi giả mạo trong công tác có thể bị phạt tù từ 1 đến 5 năm
• Khung 2:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

• Có tổ chức;
• Người phạm tội là người có trách nhiệm lập hoặc cấp các giấy tờ, tài liệu;
• Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng từ 02 giấy tờ giả đến 05 giấy tờ giả.
• Khung 3:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

• Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng từ 06 giấy tờ giả đến 10 giấy tờ giả;
• Để thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng.
• Khung 4:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

• Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng 11 giấy tờ giả trở lên;
• Để thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

Ngoài các hình phạt chính, người vi phạm có thể chịu các hình phạt bổ sung như

• Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề trong vòng tầm 1 đến 5 năm
• Tịch thu tài sản
• Phạt tiền bổ sung tùy vào hành vi phạm tội

Các biện pháp phòng ngừa tội phạm tham nhũng

• Cần hoàn thiện về pháp luật phòng chống tội phạm ,nâng cao sự quyết liệt trong việc đề phòng và ngăn chặn tham ô
• Công khai minh bạch trong hoạt động cơ quan nhà nước
• Tăng cường các hoạt động kiểm tra , giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước
• Có chính sách lương thưởng rõ ràng cho các hoạt động bộ máy nhà nước, đảm bảo cho đời sống cá nhân
• Bảo vệ những người tố cáo và phản ánh về hành vi tham nhũng. Để hạn chế vấn đề về che giấu tội phạm gây thất thoát cho Nhà nước