Uống rượu bia gây tai nạn giao thông – Khi nào bị truy cứu hình sự theo điều 260 BLHS?

1. Mở đầu

Tình trạng người điều khiển phương tiện giao thông sau khi uống rượu, bia vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tai nạn giao thông nghiêm trọng tại Việt Nam. Mặc dù pháp luật đã có chế tài xử phạt hành chính ngày càng nghiêm khắc, đặc biệt với quy định mới tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP, song nhiều trường hợp vẫn coi thường pháp luật và tính mạng con người.

2. Cơ sở pháp lý

• Điều 260 BLHS: Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
• Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia 2019: Nghiêm cấm tuyệt đối điều khiển phương tiện giao thông khi trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn.
• Nghị định 168/2024/NĐ-CP: Quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe.

Theo đó, mức phạt với người điều khiển xe có thể lên đến 8 triệu đồng, tước GPLX đến 24 tháng. Điều này cho thấy sự siết chặt trong xử lý hành vi uống rượu bia lái xe.

3. Khi nào bị truy cứu hình sự?

Việc sử dụng rượu bia rồi điều khiển phương tiện chưa gây hậu quả thì chỉ bị xử phạt hành chính. Tuy nhiên, nếu gây tai nạn với các hậu quả sau, người vi phạm sẽ bị khởi tố theo Điều 260 BLHS:

• Làm chết người.
• Gây thương tích, tổn hại sức khỏe cho 01 người từ 61% trở lên, hoặc cho 02 người trở lên với tổng tỷ lệ từ 61% đến 121%.
• Gây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng trở lên.
• Hoặc có tình tiết định khung tăng nặng: không có GPLX, bỏ trốn, không cứu giúp người bị nạn.

Hành vi này thường được xác định là lỗi vô ý (do cẩu thả hoặc quá tự tin), nhưng hậu quả pháp lý lại đặc biệt nghiêm trọng.

4. Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ

• Tăng nặng: Lái xe say rượu gây chết nhiều người; gây thương tích nghiêm trọng; bỏ trốn sau khi gây tai nạn; tái phạm nguy hiểm.
• Giảm nhẹ: Thành khẩn khai báo, bồi thường, khắc phục hậu quả, chủ động cứu giúp nạn nhân.

Khung hình phạt cao nhất theo Điều 260 BLHS có thể lên đến 15 năm tù nếu gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

5. Thực tiễn áp dụng

Thực tiễn xét xử cho thấy nhiều vụ tai nạn do rượu bia đã bị xử lý hình sự. Tòa án thường coi việc lái xe trong tình trạng có nồng độ cồn là tình tiết thể hiện mức độ lỗi cao, từ đó áp dụng mức án nghiêm khắc để răn đe.

Song song, các chiến dịch tuyên truyền như “Đã uống rượu bia – không lái xe” tiếp tục được triển khai, nhưng ý thức của một bộ phận người tham gia giao thông vẫn còn hạn chế.

6. Kết luận và kiến nghị

• Nếu chỉ uống rượu bia và bị phát hiện (chưa gây tai nạn): người điều khiển sẽ bị xử phạt hành chính theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, với mức phạt rất nặng kèm tước GPLX.
• Nếu gây hậu quả chết người, thương tích nặng hoặc thiệt hại tài sản lớn: người vi phạm sẽ bị truy cứu hình sự theo Điều 260 BLHS, đối mặt với mức án tù nhiều năm.

Kiến nghị:

• Cần xem xét bổ sung hình phạt bổ sung như cấm hành nghề lái xe trong một thời hạn nhất định.
• Siết chặt khâu tuần tra, kiểm tra nồng độ cồn, xử lý nghiêm các trường hợp “xin xỏ, bỏ qua”.
• Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nhấn mạnh rằng: uống rượu bia lái xe không chỉ “bị phạt”, mà còn có thể phải ngồi tù nếu gây hậu quả.

Xem thêm 

Quyền lợi của người tiêu dùng dễ bị tổn thương có gì đặc biệt?

Quyền và nghĩa vụ mà người tiêu dùng cần biết năm 2025

Trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin cho người tiêu dùng

Bồi thường thiệt hại: Có nguyên tắc, có giới hạn