Ly hôn đúng luật: Nộp đơn ở đâu, có được ủy quyền và nộp hộ hay không?

Ly hôn là một trong những quyết định mang tính bước ngoặt trong cuộc đời mỗi người, không chỉ chấm dứt mối quan hệ hôn nhân mà còn kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý liên quan đến con cái, tài sản và nghĩa vụ giữa hai bên. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ trình tự, thủ tục pháp lý khi thực hiện ly hôn, đặc biệt là về nơi nộp đơn, khả năng ủy quyền cho người khác giải quyết và việc nộp đơn hộ. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật hiện hành không chỉ giúp vợ, chồng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình mà còn tránh được những rắc rối không đáng có trong quá trình tố tụng.

Thẩm quyền nộp đơn ly hôn

Nộp đơn ly hôn ở đâu?

Theo khoản 14 Điều 3 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, quan hệ vợ chồng chỉ thực sự chấm dứt khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Điều này có nghĩa là việc ly hôn phải được giải quyết thông qua trình tự tố tụng tại Tòa án, và chỉ khi Tòa án ra phán quyết thì quan hệ hôn nhân mới được coi là chấm dứt về mặt pháp lý.

Căn cứ theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, việc ly hôn thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân. Đối với các trường hợp cả hai bên là công dân Việt Nam, việc nộp đơn ly hôn sẽ được thực hiện như sau:

• Nếu là ly hôn đơn phương: Đơn sẽ được nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú.
• Nếu là ly hôn thuận tình: Hai vợ chồng có thể thỏa thuận lựa chọn Tòa án nhân dân cấp huyện nơi một trong hai bên cư trú để nộp đơn.

Như vậy, tùy thuộc vào loại ly hôn (đơn phương hay thuận tình), vợ chồng cần xác định đúng Tòa án có thẩm quyền để nộp đơn yêu cầu giải quyết ly hôn.

Tòa án nào có thẩm quyền giải quyết?

Trong trường hợp ly hôn có yếu tố nước ngoài (ví dụ một bên là người nước ngoài hoặc đang sinh sống ở nước ngoài), thì Tòa án nhân dân cấp tỉnh sẽ là cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Tóm lại, việc xác định nơi nộp đơn ly hôn phụ thuộc vào loại ly hôn (thuận tình hay đơn phương), nơi cư trú của các bên và yếu tố quốc tịch hoặc nơi ở của vợ hoặc chồng.

Vấn đề ủy quyền trong ly hôn

Có được ủy quyền cho luật sư giải quyết ly hôn?

Theo khoản 4 Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, trong các vụ việc ly hôn, vợ hoặc chồng không được ủy quyền cho người khác, kể cả luật sư, thay mặt mình tham gia tố tụng. Đây là điểm khác biệt so với nhiều loại vụ án dân sự khác, nơi việc ủy quyền là hợp pháp và phổ biến.

Tuy nhiên, có một ngoại lệ được nêu tại khoản 2 Điều 51 Luật Hôn nhân và Gia đình. Cụ thể, trong trường hợp một bên vợ hoặc chồng mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác khiến họ không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình, và đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình nghiêm trọng, thì cha mẹ hoặc người thân thích khác có thể đại diện nộp đơn yêu cầu ly hôn tại Tòa án.

Như vậy, ngoại trừ trường hợp đặc biệt nêu trên, luật không cho phép bất kỳ ai – kể cả luật sư – đại diện cho vợ hoặc chồng trong việc tham gia tố tụng ly hôn. Luật sư chỉ có thể đóng vai trò tư vấn pháp lý về các nội dung như phân chia tài sản, quyền nuôi con… để hỗ trợ các bên trong quá trình ly hôn diễn ra nhanh chóng và đúng pháp luật.

Có thể nhờ người khác nộp đơn hộ không?

Mặc dù pháp luật không cho phép ủy quyền tham gia tố tụng, nhưng không có quy định cấm việc nhờ người khác nộp đơn ly hôn. Điều này có nghĩa là vợ hoặc chồng hoàn toàn có thể nhờ người thân, bạn bè hoặc luật sư mang đơn ly hôn đến Tòa án để nộp thay, miễn là hồ sơ đầy đủ và hợp lệ.

Ngoài ra, theo khoản 1 Điều 190 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2019, vợ hoặc chồng cũng có thể lựa chọn gửi đơn ly hôn đến Tòa án thông qua dịch vụ bưu chính, thay vì phải đến trực tiếp nộp tại Tòa.

Kết luận

Tóm lại, việc ly hôn phải được thực hiện tại Tòa án có thẩm quyền, và chỉ khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực thì quan hệ hôn nhân mới chấm dứt. Vợ chồng không được ủy quyền người khác, kể cả luật sư, để tham gia tố tụng thay mình trong các vụ án ly hôn, trừ trường hợp đặc biệt liên quan đến bệnh lý và bạo lực gia đình. Tuy nhiên, vợ hoặc chồng vẫn có thể nhờ người khác nộp đơn hộ hoặc gửi đơn qua bưu điện để bắt đầu thủ tục ly hôn một cách hợp pháp và thuận tiện.

Xem thêm: