Người thứ ba ngay tình có quyền lợi gì khi giao dịch dân sự vô hiệu?

Trong các giao dịch dân sự, việc một hợp đồng hoặc thỏa thuận bị tuyên vô hiệu không phải là chuyện hiếm gặp. Tuy nhiên, điều khiến nhiều người băn khoăn là quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong các tình huống này. Người thứ ba ngay tình, dù không trực tiếp tham gia vào giao dịch, nhưng lại có thể bị ảnh hưởng sâu sắc khi giao dịch dân sự bị vô hiệu hóa. Vậy họ có quyền lợi gì trong trường hợp này.

Giao dịch dân sự vô hiệu

Theo quy định Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015. Giao dịch dân sự vô hiệu là giao dịch dân sự không có đủ các điều kiện sau:

– Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;

– Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;

– Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

Quyền lợi của người thứ ban ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu

Theo quy định Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015 về bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu:

(1) Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định tại Điều 167 của Bộ luật Dân sự 2015.

Ví dụ: Giả sử, A và B ký hợp đồng mua bán một chiếc đồng hồ hiệu cao cấp, nhưng hợp đồng này sau đó bị tuyên vô hiệu vì lý do A không có quyền sở hữu hợp pháp chiếc đồng hồ để bán cho B (chẳng hạn A không phải là chủ sở hữu hợp pháp của chiếc đồng hồ mà lại bán cho B). Tuy nhiên, trong quá trình này, A đã chuyển giao chiếc đồng hồ cho C – một người thứ ba ngay tình, không biết về việc hợp đồng giữa A và B bị vô hiệu.

Do chiếc đồng hồ là tài sản không phải đăng ký (không cần thực hiện thủ tục đăng ký quyền sở hữu cho đồng hồ), và C là người thứ ba ngay tình (không biết về giao dịch vô hiệu giữa A và B), giao dịch giữa A và C vẫn được coi là hợp lệ và có hiệu lực pháp lý. C vẫn trở thành chủ sở hữu hợp pháp của chiếc đồng hồ.

(2) Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu.

Trường hợp tài sản phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ trường hợp người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá tại tổ chức có thẩm quyền hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó chủ thể này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị hủy, sửa.

Ví dụ: A và B ký hợp đồng mua bán một chiếc ô tô. Tuy nhiên, sau đó hợp đồng giữa A và B bị tuyên vô hiệu vì A không phải là chủ sở hữu hợp pháp của chiếc ô tô. Trước khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu, A đã thực hiện thủ tục đăng ký quyền sở hữu chiếc ô tô tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chẳng hạn như Cục Đăng kiểm hoặc cơ quan đăng ký xe của tỉnh, và chiếc xe đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu.

Sau đó, A tiếp tục bán chiếc xe cho C – một người thứ ba ngay tình, không biết về sự vô hiệu của hợp đồng giữa A và B. C căn cứ vào việc đăng ký quyền sở hữu chiếc xe tại cơ quan nhà nước và thực hiện giao dịch mua bán.

Trong trường hợp này, dù hợp đồng giữa A và B bị vô hiệu, nhưng giao dịch giữa A và C vẫn có hiệu lực. Vì C là người mua ngay tình và đã thực hiện giao dịch dựa trên thông tin đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, giao dịch này không bị vô hiệu.

(3) Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu theo quy định tại khoản 2 Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015 nhưng có quyền khởi kiện, yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.

Xem thêm: