TÓM TẮT NỘI DUNG VỤ VIỆC
Vào ngày 4/11/2024, TikToker Phạm Thoại kêu gọi cộng đồng quyên góp tiền từ thiện để giúp đỡ một bệnh nhi tên là bé Bắp. Sau đó, Phạm Thoại đã mở một tài khoản ngân hàng để nhận tiền quyên góp.
Theo thông tin từ báo chí, số tiền mà Phạm Thoại nhận được là hơn 16,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, số tiền trong tài khoản ngân hàng của anh chỉ còn lại hơn 54,7 triệu đồng. Điều này đã làm dấy lên nghi ngờ về việc Phạm Thoại có sử dụng tiền từ thiện không đúng mục đích.
Tối ngày 25/02/2025, Phạm Thoại đã livestream để công khai sao kê tài khoản ngân hàng của mình nhưng lại không cung cấp biên lai hay bằng chứng gì, chỉ hứa sẽ sao kê đầy đủ trong vài ngày khi ekip tổng hợp xong. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng bản sao kê này chưa đủ minh bạch và vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng.
NHẬN ĐỊNH PHÁP LÝ
Trong trường hợp mẹ bé Bắp là người trực tiếp kêu gọi từ thiện để chữa trị cho con nhưng lại sử dụng dòng tiền từ thiện cho mục đích khác như tiêu xài cá nhân, xây nhà cho bố mẹ…, thì theo quy định tại khoản 2 Điều 5 Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định “Báo cáo, cung cấp thông tin không đúng sự thật; chiếm đoạt; phân phối, sử dụng sai mục đích, không đúng thời gian phân phối, đối tượng được hỗ trợ từ nguồn đóng góp tự nguyện”, như vậy, mẹ bé Bắp đã vi phạm pháp luật. Khi đó, mẹ Bắp có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Trong phiên live Phạm Thoại đã thừa nhận số tiền từ thiện hơn 16,7 tỷ đồng đã được chi tiêu gần hết, chỉ còn hơn 50 triệu đồng trong tài khoản MB Bank. Các khoản chi gồm:
– 8,9 tỷ đồng: cấy tế bào CAR-T cho bé Bắp tại singapore
– 3,5 tỷ đồng: chi phí nằm viện đi lại sinh hoạt cho ekip cùng mẹ con Bắp từ tháng 11/2024 đến nay.
– 2 tỷ chuyển khoản cho ông bà ngoại Bắp trả nợ xây nhà
– 1,8 tỷ chi phí vé máy bay, thuê phiên dịch
– Chi phí để ekip hỗ trợ bán hàng cho mẹ Bắp.
Từ danh sách liệt kê trên có thể thấy, khoản tiền 2 tỷ chuyển khoản cho ông bà ngoại Bắp trả nợ xây nhà và khoản chi phí để ekip hỗ trợ bán hàng cho mẹ Bắp là không đúng với mục đích quyên góp ban đầu.
Như vậy, có thể thấy hành vi của Phạm Thoại và mẹ bé Bắp sẽ vi phạm một số Điều 17 Nghị định 93/2021 NĐ-CP quy định về vận động, tiếp nhận nguồn đóng góp tự nguyện:
- Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú theo mẫu Thông báo ban hành kèm theo Nghị định này. Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp hoặc nhận hỗ trợ và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.
- Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện, bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian tiếp nhận; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi tổ chức, cá nhân đóng góp yêu cầu. Cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện”.
Việc Phạm Thoại trực tiếp kêu gọi từ thiện để hỗ trợ điều trị cho Bé Bắp, sau đó trao lại số tiền cho mẹ bé Bắp thì Phạm Thoại không phải chịu trách nhiệm pháp lý.
Nhưng nếu trong trường hợp có căn cứ chứng minh Phạm Thoại được hưởng lợi bất chính trong tiền quyên góp cho việc điều trị cho bé Bắp thì hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với khung hình phạt cao nhất là tù chung thân đối với hành vi chiếm tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên.
Người quyên góp có quyền đòi lại số tiền không?
Theo quy định tại điểm h, khoản 1 Điều 2 Nghị định 93/2021 NĐ-CP “Cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo”. Nhưng lại không có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định về việc yêu cầu hoàn trả tiền quyên góp thiếu minh bạch. Tuy nhiên, xét về góc độ dân sự, trong trường hợp này việc nhà hảo tâm góp tiền hỗ trợ chi phí chữa bệnh cho bé Bắp thông qua mẹ bé Bắp và Phạm Thoại có thể xem là một giao dịch dân sự của hợp đồng tặng cho có điều kiện. Nếu chứng minh tiền được sử dụng sai mục đích, nhà hảo tâm có quyền khởi kiện mẹ bé Bắp ra tòa án đòi lại số tiền đã quyên góp theo quy định tại khoản 3 Điều 462 Bộ luật Dân sự 2015 “Trường hợp phải thực hiện nghĩa vụ sau khi tặng cho mà bên được tặng cho không thực hiện thì bên tặng cho có quyền đòi lại tài sản và yêu cầu bồi thường thiệt hại”.
Các thủ tục tố tụng người quyên góp có thể làm?
- Tố giác: những người quyên góp có thể gửi đơn tố giác đến cơ quan công an, yêu cầu điều tra về việc sử dụng số tiền quyên góp.
- Khởi kiện dân sự: Nếu số tiền quyên góp được xác định là một dạng hợp đồng tặng cho có điều kiện, người quyên góp có thể khởi kiện ra Tòa án.
Xem thêm:
Bài học minh bạch từ vụ lùm xùm từ thiện giữa Phạm Thoại và mẹ Bắp https://xn--luts-tib7365b.net/bai-hoc-minh-bach-tu-vu-lum-xum-tu-thien-giua-pham-thoai-va-me-be-bap.html
