Pháp nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc không? Thủ tục nhận thừa kế?

Trong xã hội hiện đại, việc để lại tài sản thông qua di chúc không còn là khái niệm xa lạ, nhất là khi người để lại di sản mong muốn phân chia tài sản của mình một cách rõ ràng, hợp lý cho các cá nhân hoặc tổ chức mà họ tin tưởng. Một trong những câu hỏi được đặt ra khá phổ biến là: pháp nhân có được nhận di sản theo di chúc không? Và nếu có thì thủ tục thực hiện ra sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn làm rõ những quy định liên quan đến quyền thừa kế của pháp nhân theo Bộ luật Dân sự 2015 và hướng dẫn trình tự thủ tục nhận di sản một cách cụ thể.

Pháp nhân có được hưởng di sản theo di chúc?

Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật Dân sự năm 2015, người để lại di sản có quyền định đoạt tài sản của mình cho bất kỳ ai, không phân biệt là cá nhân hay tổ chức. Như vậy, pháp nhân – tức là tổ chức có tư cách pháp lý độc lập – hoàn toàn có thể là người thừa kế theo di chúc.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, pháp nhân chỉ có quyền hưởng di sản khi có di chúc hợp pháp ghi rõ pháp nhân là người được nhận di sản. Khác với cá nhân – vốn có thể được hưởng di sản theo quy định của pháp luật trong trường hợp không có di chúc – thì pháp nhân không được quyền thừa kế mặc nhiên. Điều này có nghĩa là nếu người để lại di sản không lập di chúc chỉ định rõ ràng, pháp nhân sẽ không được hưởng tài sản từ người đó.

Điều kiện để pháp nhân được nhận di sản theo di chúc

Theo Điều 613 Bộ luật Dân sự năm 2015, để được hưởng di sản, pháp nhân phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế – tức là thời điểm người có tài sản qua đời. Nếu pháp nhân đã chấm dứt hoạt động trước thời điểm này thì không được nhận di sản, dù có được chỉ định trong di chúc.

Cũng theo Điều 96 Bộ luật Dân sự 2015, một pháp nhân được coi là chấm dứt tồn tại trong các trường hợp sau:

– Bị hợp nhất, sáp nhập, chia tách hoặc chuyển đổi loại hình hoạt động;

– Giải thể theo quyết định;

– Bị tuyên bố phá sản.

Thời điểm pháp nhân chính thức chấm dứt được tính từ khi bị xóa tên trong sổ đăng ký pháp nhân hoặc từ thời điểm được xác định trong quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Do đó, nếu pháp nhân không còn tồn tại hợp pháp tại thời điểm người để lại di sản qua đời thì không đủ điều kiện pháp lý để nhận thừa kế.

Thủ tục để pháp nhân nhận di sản theo di chúc

Để nhận di sản thừa kế theo di chúc, pháp nhân cần thực hiện các bước thủ tục theo quy định của pháp luật. Một trong những bước quan trọng là công bố di chúc.

Người công bố di chúc

Căn cứ theo Điều 647 Bộ luật Dân sự năm 2015, người có trách nhiệm công bố di chúc bao gồm:

• Công chứng viên thuộc tổ chức hành nghề công chứng nếu di chúc được lưu giữ tại đó;
• Người được chỉ định công bố trong di chúc;
• Trường hợp không có chỉ định, những người thừa kế có tên trong di chúc có thể thỏa thuận để cử một người đứng ra công bố.

Trình tự công bố di chúc và nhận di sản

Mặc dù chưa có văn bản pháp luật nào quy định chi tiết trình tự công bố di chúc, nhưng trên thực tế, thủ tục này thường diễn ra theo các bước như sau:

Bước 1: Người lập di chúc tiến hành lập văn bản di chúc hợp pháp và lưu giữ tại tổ chức công chứng, UBND cấp xã hoặc nơi cư trú.

Bước 2: Sau khi người lập di chúc qua đời, di chúc sẽ được công bố theo đúng quy định.

Bước 3: Người công bố di chúc có trách nhiệm gửi bản sao di chúc cho các bên liên quan.

Bước 4: Người thừa kế (bao gồm cả pháp nhân) tiến hành các thủ tục để nhận di sản, như:

• Làm thủ tục sang tên quyền sử dụng đất tại văn phòng đăng ký đất đai.
• Sang tên tài sản như xe, tài khoản ngân hàng, cổ phần….
• Kê khai và nộp thuế (nếu có) theo quy định pháp luật.

Pháp nhân cần chuẩn bị hồ sơ theo yêu cầu cụ thể của từng loại tài sản, đồng thời chứng minh tư cách pháp nhân (thường bằng giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc quyết định thành lập).

Xem thêm: