1. Ai là người quản lý di sản?
Theo quy định tại Điều 616 Bộ luật Dân sự 2015 về người quản lý di sản như sau:
Người quản lý di sản là người để lại di sản chỉ định trong di chúc để thực hiện việc quản lý di sản sau khi người đó qua đời hoặc là người được các đồng thừa kế thỏa thuận cử ra sau khi người để lại di sản chết.
Trường hợp di chúc không chỉ định người quản lý và những người thừa kế chưa thỏa thuận được để cử ra người quản lý thì người đang thực tế chiếm hữu, sử dụng hoặc quản lý di sản sẽ tiếp tục quản lý di sản đó cho đến khi các thừa kế có sự thống nhất và cử được người quản lý chính thức.
Nếu chưa xác định được người thừa kế hoặc di sản không có ai quản lý, thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ thực hiện việc quản lý di sản để đảm bảo tài sản được bảo vệ và xử lý đúng quy định pháp luật.
2. Quyền và nghĩa vụ của người quản lý di sản
Căn cứ tại Điều 618 Bộ luật Dân sự 2015 quyền của người quản lý di sản tại khoản 1 và khoản 3 Điều 616 của Bộ luật này có quyền sau đây:
- Đại diện cho những người thừa kế trong quan hệ với người thứ ba liên quan đến di sản thừa kế
- Được hưởng thù lao theo thỏa thuân với những người thừa kế
- Được thanh toán chi phí bảo quản di sản.
Ngoài ra, người đang chiếm hữu, sử dụng, quản lý di sản sẽ có quyền sau đây:
- Được tiếp tục sử dụng di sản theo thỏa thuận trong hợp đồng với người để lại di sản hoặc được sự đồng ý của những người thừa kế
- Được hưởng thù lao theo thỏa thuận với những người thừa kế
- Được thanh toán chi phí bảo quản di sản.
Theo quy định tại Điều 617 Bộ luật Dân sự 2015 người quản lý di sản có nghĩa vụ như sau:
- Lập danh mục di sản; thu hồi tài sản thuộc di sản của người chết mà người khác đang chiếm hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
- Bảo quản di sản; không được bán, trao đổi, tặng cho, cầm cố, thế chấp hoặc định đoạt tài sản bằng hình thức khác, nếu không được những người thừa kế đồng ý bằng văn bản;
- Thông báo về tình trạng di sản cho những người thừa kế;
- Bồi thường thiệt hại nếu vi phạm nghĩa vụ của mình mà gây thiệt hại;
- Giao lại di sản theo yêu cầu của người thừa kế.
3. Người quản lý di sản có bồi thường thiệt hại khi làm hư hại di sản?
Nếu người quản lý di sản vi phạm nghĩa vụ quản lý, làm mất mát, hư hỏng, hoặc làm giảm giá trị của di sản, họ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại theo quy định tại điểm d, khoản 1 Điều 617 Bộ luật Dân sự 2015.
4. Thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế
Theo quy định tại khoản 3 Điều 150 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì “Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện”.
Thời hiệu khởi kiện thừa kế là thời hiệu thừa kế theo quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015.
Xác định thời điểm tính thời hiệu thừa kế
Đối với những trường hợp mở thừa kế từ ngày 01/01/2017 (thời điểm Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thi hành)
Theo quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì thời điểm bắt đầu tính thời hiệu là kể từ thời điểm mở thừa kế. Điều 611 Bộ luật Dân sự 2015 quy định thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày theo xác định của Tòa án tuyên bố.
Đối với những trường hợp mở thừa kế trước ngày 01/01/2017
Điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: đối với giao dịch dân sự được xác lập trước ngày Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thì “Thời hiệu được áp dụng theo quy định của Bộ luật này”. Như vậy, kể từ ngày Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thi hành, Tòa án áp dụng quy định tại Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 để xác định thời hiệu đối với trường hợp thời điểm mở thừa kế trước ngày 01-01-2017. Tuy nhiên, cần lưu ý quy định tại khoản 2 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015:“Không áp dụng Bộ luật này để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với vụ việc mà Tòa án đã giải quyết theo quy định của pháp luật về dân sự trước ngày Bộ luật này có hiệu lực”.
Kết luận
Việc hiểu rõ các quy định pháp luật về quản lý di sản trong thời gian chờ phân chia là yếu tố then chốt để đảm bảo quá trình này diễn ra suôn sẻ, minh bạch và bảo vệ quyền lợi chính đáng của tất cả các bên liên quan.
