Tư vấn thủ tục ly hôn: Có bắt buộc hòa giải không?

Ly hôn là một trong những vấn đề pháp lý nhạy cảm, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tình cảm, tinh thần và quyền lợi của các bên liên quan, đặc biệt là con cái. Khi vợ chồng không thể tiếp tục chung sống và quyết định chấm dứt quan hệ hôn nhân, hòa giải được xem là một bước quan trọng nhằm giúp các bên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra lựa chọn cuối cùng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ: Hòa giải có bắt buộc trong mọi trường hợp ly hôn hay không? Có cách nào để ly hôn nhanh mà không cần hòa giải không?

Hòa giải khi ly hôn có phải là thủ tục bắt buộc không?

Quy định pháp luật về hòa giải khi ly hôn

Theo khoản 2 Điều 4 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, Nhà nước và xã hội có trách nhiệm kịp thời tiến hành hòa giải khi trong gia đình phát sinh mâu thuẫn, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các thành viên.

Khi vợ hoặc chồng có yêu cầu ly hôn, Điều 52 của Luật này cũng nhấn mạnh việc khuyến khích hòa giải tại cơ sở, nghĩa là tại cộng đồng dân cư. Đồng thời, khoản 1 Điều 5 Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 cũng xác định hòa giải là chính sách quan trọng nhằm ổn định xã hội.

Hòa giải ở cơ sở có bắt buộc không?

Theo khoản 2 Điều 2 Luật Hòa giải ở cơ sở, “cơ sở” bao gồm các đơn vị dân cư như: thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố, khu phố… nói cách khác là cộng đồng dân cư.

Tuy nhiên, Điều 4 Luật Hòa giải ở cơ sở khẳng định rằng việc hòa giải tại đây không mang tính bắt buộc, mà phải dựa trên sự tự nguyện của các bên liên quan. Quá trình hòa giải phải bảo đảm tính khách quan, công bằng, giữ kín thông tin cá nhân, và không được áp đặt.

=> Như vậy, việc hòa giải tại cơ sở là không bắt buộc, chỉ có tính chất vận động, khuyến khích.

Hòa giải tại Tòa án có bắt buộc không?

Nếu hai bên không hòa giải được ở cơ sở và đã gửi đơn ly hôn lên Tòa án, thì Tòa án sẽ tiến hành hòa giải theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự.

Cụ thể, Điều 205 của Bộ luật Tố tụng dân sự quy định rằng trong thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm, Tòa án phải tổ chức phiên hòa giải để các bên có cơ hội thỏa thuận.

Tuy nhiên, sẽ có những trường hợp ngoại lệ không thể hoặc không được hòa giải, như:

• Vụ việc không được hòa giải;
• Vụ việc không thể hòa giải được;
• Vụ việc được giải quyết theo thủ tục rút gọn.

Hòa giải bắt buộc trong ly hôn thuận tình

Khoản 2 Điều 397 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định rõ: Trong trường hợp ly hôn thuận tình, Thẩm phán phải tiến hành hòa giải để vợ chồng xem xét khả năng đoàn tụ, đồng thời giải thích rõ quyền và nghĩa vụ giữa hai vợ chồng cũng như với con cái, và các vấn đề liên quan khác.

=> Kết luận: Hòa giải tại Tòa án là thủ tục bắt buộc, trừ những trường hợp luật định không cần hoặc không thể hòa giải.

Làm sao để ly hôn nhanh mà không cần phải hòa giải?

Các trường hợp không cần hòa giải tại Tòa

Theo quy định pháp luật, nếu ly hôn đơn phương, có thể không cần hòa giải trong một số trường hợp sau:

Theo Điều 206 Bộ luật Tố tụng dân sự – Những vụ án không được hòa giải gồm:

• Vụ án đòi bồi thường thiệt hại tài sản của Nhà nước;
• Vụ án phát sinh từ giao dịch dân sự vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội.

Theo Điều 207 Bộ luật Tố tụng dân sự – Những vụ án không hòa giải được gồm:

• Bị đơn hoặc người liên quan vắng mặt sau 2 lần được triệu tập hợp lệ;
• Một trong các bên không thể tham gia hòa giải vì lý do chính đáng;
• Một bên là người mất năng lực hành vi dân sự;
• Một trong hai bên có đơn đề nghị không tiến hành hòa giải.

Trường hợp ly hôn đơn phương không cần hòa giải

Đối với ly hôn đơn phương, nếu một trong hai bên vợ hoặc chồng nộp đơn đề nghị không hòa giải lên Tòa án thì Tòa có thể bỏ qua bước này.

Ngoài ra, nếu bị đơn vắng mặt trong 2 lần triệu tập hợp lệ của Tòa án, thì đây cũng được xem là điều kiện để Tòa không tiến hành hòa giải và đưa vụ án ra xét xử theo đúng quy định pháp luật.

Kết luận

– Trong trường hợp ly hôn thuận tình: Hòa giải tại Tòa là bắt buộc, không thể bỏ qua.

– Trong trường hợp ly hôn đơn phương: Có thể không cần hòa giải nếu:

• Một trong hai bên làm đơn yêu cầu không hòa giải;
• Bị đơn vắng mặt hợp lệ 2 lần khi Tòa triệu tập.

Xem thêm: