Khi công lý 'vượt biên': Giải mã những vụ án hình sự quốc tế trên bàn nghị án Việt Nam

Đánh giá bài viết

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các vụ án hình sự ở Việt Nam có yếu tố nước ngoài không hiếm gặp, chẳng hạn như có người nước ngoài tham gia, tài sản ở nước ngoài, hay cần phối hợp với cơ quan tư pháp nước ngoài để điều tra, xét xử. Những vụ án như vậy thường phức tạp hơn cả về mặt pháp lý lẫn thực tiễn xử lý

Pháp luật Việt Nam, đặc biệt là Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), đã quy định rõ thẩm quyền của Tòa án và cách thức xử lý loại vụ án này. Trong bài viết này, sẽ phân tích cụ thể các vấn đề cần lưu ý khi Tòa án Việt Nam thụ lý các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài.

Khi nào một vụ án hình sự được coi là có yếu tố nước ngoài?

Không phải cứ có người nước ngoài là vụ án mang yếu tố nước ngoài. Theo quy định tại Bộ luật Hình sự và thực tiễn tố tụng, một vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài khi thuộc một trong các trường hợp sau:

Người phạm tội là người nước ngoài hoặc pháp nhân thương mại nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội tại Việt Nam.
Người bị hại là người nước ngoài hoặc pháp nhân nước ngoài.
Có người làm chứng, người giám định, người phiên dịch đang ở nước ngoài.
Tài sản, vật chứng có liên quan nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Hành vi phạm tội xảy ra trên tàu bay, tàu biển mang quốc tịch nước ngoài hoạt động ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Công dân hoặc pháp nhân Việt Nam phạm tội ở nước ngoài mà thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án Việt Nam.
Vụ án có liên quan đến yêu cầu dẫn độ, tương trợ tư pháp từ nước ngoài, hoặc ngược lại.
Việc xác định đúng yếu tố nước ngoài là bước quan trọng, vì nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thẩm quyền của Tòa án cũng như thủ tục xử lý vụ án.

Thẩm quyền thụ lý của Tòa án Việt Nam

Khi đã xác định vụ án có yếu tố nước ngoài, bước tiếp theo là xác định đúng Tòa án nào có thẩm quyền thụ lý và xét xử. Pháp luật Việt Nam quy định ba nguyên tắc chính để xác định thẩm quyền:

Theo lãnh thổ (Điều 269 Bộ luật tố tụng hình sự)

Nếu hành vi phạm tội xảy ra tại Việt Nam: Tòa án nơi xảy ra hành vi phạm tội (hoặc nơi kết thúc điều tra nếu không xác định rõ địa điểm phạm tội) có thẩm quyền xét xử sơ thẩm.
Nếu hành vi phạm tội xảy ra ở nước ngoài nhưng xét xử tại Việt Nam: Tòa án cấp tỉnh nơi bị cáo cư trú cuối cùng ở Việt Nam sẽ có thẩm quyền. Nếu không rõ nơi cư trú,
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ phân công một trong ba Tòa án lớn tại Hà Nội, TP.HCM hoặc Đà Nẵng thụ lý.

Theo loại việc và cấp xét xử (Điều 268 Bộ luật tố tụng hình sự)

Tòa án nhân dân cấp huyện chỉ xử lý các vụ án ít nghiêm trọng, không có yếu tố nước ngoài phức tạp.
Đối với vụ án có người tham gia ở nước ngoài, tài sản ở nước ngoài, hoặc tính chất phức tạp, thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc Tòa án quân sự cấp quân khu (nếu liên quan đến quân nhân).

Thẩm quyền xét xử tội phạm xảy ra trên tàu bay, tàu biển của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đang hoạt động ngoài không phận hoặc ngoài lãnh hải của Việt Nam

Tội phạm xảy ra trên tàu bay hoặc tàu biển của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đang hoạt động ngoài không phận hoặc ngoài lãnh hải của Việt Nam thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án Việt Nam nơi có sân bay hoặc bến cảng trở về đầu tiên hoặc nơi tàu bay, tàu biển đó được đăng ký.

Theo đối tượng (Điều 272 Bộ luật tố tụng hình sự)

Nếu người phạm tội là quân nhân, sĩ quan, công chức quốc phòng,… thì Tòa án quân sự sẽ có thẩm quyền, kể cả khi vụ án có yếu tố nước ngoài.

Những điểm đặc thù trong thủ tục thụ lý

Mặc dù các bước tố tụng về cơ bản giống như các vụ án trong nước, nhưng vụ án có yếu tố nước ngoài thường đòi hỏi sự linh hoạt và phối hợp nhiều bên:

Thu thập chứng cứ ở nước ngoài

Thông qua cơ chế ủy thác tư pháp, cơ quan tố tụng Việt Nam có thể đề nghị nước ngoài hỗ trợ lấy lời khai, thu thập tài liệu, khám nghiệm hiện trường.

Tống đạt văn bản cho người ở nước ngoài

Việc tống đạt giấy triệu tập, cáo trạng, các hồ sơ liên quan đến vụ án cho bị can, bị cáo hoặc người có quyền lợi liên quan ở nước ngoài phải thực hiện qua kênh ngoại giao hoặc theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Luật sư nước ngoài tham gia bào chữa

Người bị buộc tội có quyền nhờ luật sư nước ngoài tham gia bào chữa, tuy nhiên luật sư này cần đáp ứng điều kiện hành nghề tại Việt Nam theo quy định của Luật Luật sư.

Ngôn ngữ tố tụng

Tiếng Việt là ngôn ngữ chính trong tố tụng hình sự. Trường hợp đương sự không hiểu tiếng Việt, phải có người phiên dịch.

Hợp tác tư pháp quốc tế

Trong quá trình xử lý vụ án, Tòa án và các cơ quan tố tụng có thể phối hợp với nước ngoài để thực hiện dẫn độ, chuyển giao người bị kết án hoặc hỗ trợ điều tra.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thụ lý vụ án

Ngoài các quy định pháp lý, việc Tòa án có thể thụ lý và xử lý suôn sẻ hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố thực tiễn:
Nguyên tắc có đi có lại: Một số nước chỉ hỗ trợ tư pháp nếu Việt Nam cũng hỗ trợ lại trong trường hợp tương tự.
Hiệu lực của điều ước quốc tế: Nếu Việt Nam và quốc gia liên quan có ký kết điều ước, thẩm quyền và thủ tục tố tụng có thể được điều chỉnh theo các thỏa thuận này.
Vấn đề dẫn độ: Nhiều trường hợp bị can, bị cáo ở nước ngoài không thể dẫn độ về Việt Nam vì nước đó không có hiệp định dẫn độ hoặc vì chính sách bảo vệ công dân.
Thực tiễn hợp tác quốc tế: Việc xử lý phụ thuộc rất lớn vào thiện chí và năng lực phối hợp giữa các cơ quan tư pháp của hai bên.

Kết luận

Tòa án Việt Nam hoàn toàn có thể thụ lý và xét xử các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài, miễn là vụ án thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, do đặc thù của loại vụ án này, việc xử lý đòi hỏi không chỉ kiến thức chuyên môn pháp lý sâu sắc, mà còn sự hiểu biết về quan hệ quốc tế, ngoại giao tư pháp, và đặc biệt là sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan trong và ngoài nước.

Về phía luật sư, trong quá trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ, việc hiểu rõ các nguyên tắc tố tụng và đặc thù của vụ án có yếu tố nước ngoài là chìa khóa để đưa ra chiến lược bào chữa phù hợp, đảm bảo công bằng và đúng pháp luật.

GIỚI THIỆU

LUẬTSƯ.NET CHUYÊN TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ SAU:

Địa chỉ, số điện thoại Luật sư giỏi TP.HCM

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

LUẬTSƯ.NET – LUẬT SƯ GIỎI TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0364919191 – 0919989876
📍 Địa chỉ: Số 11 Đường Số 7, KDC CityLand Park Hills, Phường 10, Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
🌐 Website: www.luậtsư.net
📧 Email: tuvanmienphi@luậtsư.net

“Chọn chúng tôi, chọn giải pháp pháp lý hiệu quả nhất!”

Tại sao chọn LUẬTSƯ.NET?

Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm: Chúng tôi đã xử lý thành công hàng trăm vụ tranh chấp nợ tel: 0364919191khó đòi, từ cá nhân đến doanh nghiệp.
Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ khách hàng từ giai đoạn tư vấn ban đầu đến khi thi hành án.
Chi phí minh bạch: Cam kết chi phí dịch vụ hợp lý, rõ ràng, không phát sinh.
Thời gian giải quyết nhanh chóng: Luật sư của chúng tôi luôn đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu và tối ưu hóa thời gian xử lý vụ việc.

Đăng ký thành lập doanh nghiệp trọn gói giá rẻ chỉ 599k: https://dangkykinhdoanh.top/

Xem thêm

Hợp đồng lao động đối với người nước ngoài làm việc tại Việt Nam

Khi công lý ‘vượt biên’: Giải mã những vụ án hình sự quốc tế trên bàn nghị án Việt Nam