Từ niềm tin thành tội phạm: Lừa chiếm đất qua hình thức đứng tên hộ 

1. Mở đầu: Khi “giúp đỡ” biến thành chiếm đoạt

Trong thực tế, có không ít người vì những lý do như chưa đủ tuổi, đang gặp rắc rối pháp lý, muốn tránh thuế, hoặc tránh sự chú ý… nên đã nhờ người thân, bạn bè đứng tên giùm trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Mối quan hệ tin tưởng này nhiều khi không được ràng buộc bằng văn bản pháp lý cụ thể.

Tuy nhiên, không ít trường hợp sau đó người được nhờ lại âm thầm chuyển nhượng, bán đất cho người khác, chiếm đoạt quyền sử dụng đất hoặc số tiền bán được, khiến người nhờ rơi vào cảnh “mất trắng”. Như vậy, câu hỏi được đặt ra trong tình huống này là: Hành vi này có thể xử lý hình sự không, hay chỉ là “tranh chấp dân sự”?

2. Hành vi vi phạm thường gặp

Dưới đây là một kịch bản phổ biến:

– Ông A mua đất, nhưng vì lý do cá nhân (đang vướng nợ xấu, tranh chấp, hoặc không muốn người thân biết…), nên nhờ bà B đứng tên giúp trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

– Sau một thời gian, khi ông A yêu cầu sang tên lại, bà B chối bỏ mối quan hệ “nhờ đứng tên” hoặc thậm chí đã bán đất cho người khác, chiếm đoạt số tiền bán được.

– Ông A – người thực sự bỏ tiền ra mua đất bỗng dưng mất trắng tài sản, không giấy tờ, không tên, không quyền gì trên pháp luật.

3. Phân tích pháp lý: Có phải tội phạm hình sự?

Tùy vào ý chí ban đầu và hành vi cụ thể, người đứng tên giùm có thể bị truy cứu tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) nếu đủ các dấu hiệu sau:

• Có sự giao tài sản hợp pháp do tin tưởng;
• Có hành vi chiếm đoạt tài sản sau đó;
• Giá trị tài sản từ 4 triệu đồng trở lên;

Hình phạt cho tội danh này có thể lên đến 20 năm tù nếu tài sản chiếm đoạt có giá trị đặc biệt lớn (từ 500 triệu đồng trở lên), theo khoản 4 Điều 175 BLHS.

4. Phân biệt với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Hành vi “lừa chiếm đất” qua hình thức đứng tên giùm có thể khiến nhiều người nhầm với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS). Vậy làm sao để phân biệt?

• Lừa đảo (Điều 174 BLHS): Có ý định chiếm đoạt tài sản ngay từ đầu, dùng thủ đoạn gian dối nhằm chiếm đoạt được.
• Lạm dụng tín nhiệm (Điều 175 BLHS): Ban đầu có sự tin tưởng từ bị hại, nhưng sau đó phát sinh ý định chiếm đoạt của người tín nhiệm.

5. Bài học cảnh báo & khuyến nghị pháp lý

Từ các vụ việc thực tế cho thấy, việc nhờ người khác đứng tên quyền sử dụng đất tiềm ẩn rất nhiều rủi ro pháp lý và nguy cơ bị chiếm đoạt tài sản. Dưới đây là một số bài học và khuyến nghị quan trọng:

• Không nên nhờ đứng tên hộ đất nếu không thật sự cần thiết. Nếu có nhu cầu, cần đánh giá kỹ các rủi ro và đối tượng được nhờ.
• Luôn lập văn bản cam kết rõ ràng về mục đích nhờ đứng tên, quy định cụ thể rằng người được nhờ không có quyền định đoạt, mua bán, chuyển nhượng mà không có sự đồng ý của bên nhờ. Văn bản nên được công chứng hoặc ít nhất có người làm chứng.
• Không nên chỉ tin tưởng bằng miệng hay mối quan hệ thân thiết (bạn bè, anh em, họ hàng). Khi tài sản có giá trị lớn như đất đai, cần ưu tiên tính pháp lý hơn cảm tính.
• Thường xuyên kiểm tra tình trạng pháp lý của thửa đất, để phát hiện sớm nếu có ý định chuyển nhượng bất hợp pháp.
• Trong trường hợp nghi ngờ bị chiếm đoạt, cần nhanh chóng thu thập tài liệu, tin nhắn, giấy tờ chứng minh mối quan hệ “nhờ đứng tên” và nộp đơn tố giác tội phạm đến công an để được điều tra và xử lý theo pháp luật.
• Người mua đất cũng cần kiểm tra kỹ lịch sử sử dụng đất, nguồn tiền và mối quan hệ giữa người đứng tên và người sử dụng thực tế, tránh mua phải đất đang có tranh chấp hoặc là đối tượng của hành vi chiếm đoạt.

6. Kết luận: Không đơn giản là tranh chấp dân sự

Việc nhờ người khác đứng tên hộ quyền sử dụng đất tưởng chừng đơn giản, nhưng nếu không có văn bản ràng buộc rõ ràng, rất dễ dẫn đến hệ quả nghiêm trọng. Khi người được nhờ âm thầm bán đất, chiếm đoạt tiền, thì đây không còn là mâu thuẫn dân sự mà đã có thể cấu thành tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự.

Người dân cần cảnh giác, hạn chế nhờ đứng tên, và nếu buộc phải làm, cần có giấy tờ, thỏa thuận rõ ràng. Trong trường hợp bị chiếm đoạt, cần nhanh chóng thu thập chứng cứ, tố giác tới cơ quan điều tra để bảo vệ quyền lợi của mình. Pháp luật hình sự không đứng ngoài các hành vi chiếm đoạt tinh vi dưới lớp vỏ “tin tưởng” và cũng không bỏ lọt tội phạm nếu có đủ dấu hiệu chứng minh.

Xem thêm 

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

Mở Công ty tư vấn du học rồi lừa đảo hàng chục người

Công Ty Bất Động Sản Lừa Đảo: Dấu Hiệu và Cách Phòng Tránh(Mở trong cửa số mới)