Đua xe trái phép – Phân biệt xử phạt hành chính và tội đua xe theo Điều 266 BLHS

1. Thực trạng đáng báo động

Đua xe trái phép từ lâu đã trở thành một “vấn nạn” tại nhiều đô thị lớn. Những nhóm thanh niên tụ tập, nẹt pô, phóng nhanh, bốc đầu không chỉ gây mất trật tự công cộng mà còn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn chết người. Thực tế cho thấy, có trường hợp chỉ bị xử phạt hành chính, nhưng cũng không ít vụ đã bị khởi tố hình sự.

2. Xử phạt hành chính đối với hành vi đua xe trái phép

Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định:

• Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm tụ tập để cổ vũ, giúp sức, xúi giục hành vi điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định, lạng lách, đánh võng, đuổi nhau trên đường hoặc đua xe trái phép.
• Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với tổ chức thực hiện hành vi vi phạm tổ chức đua xe trái phép.
• Đồng thời, có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung như tịch thu phương tiện hoặc tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 tháng đến 24 tháng.

Biện pháp hành chính này có tác dụng răn đe, nhưng trong nhiều trường hợp, chỉ dừng ở mức xử phạt tiền là chưa đủ để ngăn chặn các hành vi nguy hiểm cao.

3. Trách nhiệm hình sự theo Điều 266 BLHS

Theo Điều 266 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về Tội đua xe trái phép. Người nào đua xe hoặc tổ chức đua xe trái phép, trái với quy định về an toàn giao thông đường bộ, tùy tính chất và mức độ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Khung hình phạt cơ bản:

• Phạt tiền từ 10 triệu đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm, hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Khung tăng nặng: áp dụng trong các trường hợp:

• Làm chết người;
• Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nhiều người;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên;
• Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;
• Tham gia cá cược;
• Chống lại người có trách nhiệm bảo đảm trật tự, an toàn giao thông hoặc người có trách nhiệm giải tán cuộc đua xe trái phép;
• Tại nơi tập trung đông dân cư;
• Tháo dỡ thiết bị an toàn khỏi phương tiện đua;
• Tái phạm nguy hiểm.

Mức cao nhất của tội danh này có thể lên tới 20 năm tù nếu hành vi đua xe trái phép làm chết nhiều người.

4. Phân biệt xử phạt hành chính và xử lý hình sự

Ranh giới giữa xử phạt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự phụ thuộc vào mức độ nguy hiểm cho xã hội và hậu quả của hành vi:

Xử phạt hành chính:

• Khi hành vi đua xe trái phép chưa gây hậu quả nghiêm trọng, chưa làm chết người, chưa gây thương tích nặng hoặc thiệt hại lớn về tài sản, và chưa gây rối loạn nghiêm trọng trật tự an toàn xã hội.

Truy cứu trách nhiệm hình sự: khi hành vi đua xe trái phép:

• Gây tai nạn chết người hoặc thương tích nghiêm trọng;
• Gây thiệt hại lớn về tài sản;
• Thuộc trường hợp tổ chức đua xe, tái phạm nguy hiểm, hoặc gây rối loạn nghiêm trọng trật tự công cộng.

Nói cách khác: cùng một hành vi đua xe, nhưng nếu chỉ dừng ở mức gây mất trật tự, sẽ bị xử lý hành chính; còn nếu vượt ngưỡng nguy hiểm, để lại hậu quả nặng nề, sẽ bị khởi tố hình sự.

5. Kết luận và khuyến nghị

Đua xe trái phép không phải là một trò vui “thể hiện bản lĩnh”, mà là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trực tiếp đến an toàn giao thông, tính mạng và sức khỏe của người dân.

Pháp luật đã quy định rõ ràng ranh giới giữa xử phạt hành chính và trách nhiệm hình sự, bảo đảm vừa mang tính răn đe, vừa trừng trị thích đáng đối với hành vi nguy hiểm.

Người dân, đặc biệt là giới trẻ, cần ý thức rằng chỉ một phút nông nổi có thể phải trả giá bằng nhiều năm tù giam, đồng thời gây ra những hậu quả không thể khắc phục cho gia đình và xã hội. Các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường biện pháp phòng ngừa, kiểm soát chặt chẽ và xử lý nghiêm minh để chấm dứt “văn hóa đua xe” gây bất an cho cộng đồng.

Xem thêm 

Quyền lợi của người tiêu dùng dễ bị tổn thương có gì đặc biệt?

Quyền và nghĩa vụ mà người tiêu dùng cần biết năm 2025

Trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin cho người tiêu dùng

Bồi thường thiệt hại: Có nguyên tắc, có giới hạn