HIẾP DÂM, DÂM Ô VỚI TRẺ EM TRONG GIA ĐÌNH – KHÓ PHÁT HIỆN, XỬ LÝ THẾ NÀO?

1. Mở đầu – Thực trạng nhức nhối nhưng âm thầm

Nhiều vụ xâm hại tình dục trẻ em do người thân ruột thịt, cha dượng, chú ruột, anh cùng mẹ khác cha, … gây ra, nhưng rất ít bị phát hiện. Gần đây, Công an tỉnh An Giang vừa hoàn tất kết luận điều tra vụ án đối với bị can Huỳnh Văn P (42 tuổi) về tội “hiếp dâm người dưới 16 tuổi” – là con riêng của vợ. Do bị đe dọa nên chỉ khi dì của bé phát hiện vùng kín có vấn đề thì gia đình mới phát hiện sự việc. Theo báo cáo của các cơ quan chức năng, từ năm 2015 đến năm 2021 đã xảy ra: 6.364 vụ xâm hại tình dục, qua nghiên cứu cho thấy, thủ phạm xâm hại trẻ em thường là người quen của trẻ em, lợi dụng sự gần gũi với gia đình và trẻ em hoặc những đối tượng lạ mặt lợi dụng hoàn cảnh như: Đường vắng, trẻ em ở nhà một mình, sử dụng chất kích thích, việc tiếp cận các phim ảnh có nội dung khiêu dâm, đồi trụy… để thực hiện hành vi xâm hại trẻ em. Vấn đề được đặt ra hiện nay rằng tại sao pháp luật Việt Nam đã quy định khá đầy đủ, nhưng vì sao vẫn khó xử lý? Pháp luật có đang “bất lực” trước những hành vi xâm hại ẩn trong tình thân?

2. Các tội danh liên quan

Các hành vi xâm hại tình dục trẻ em được pháp luật Việt Nam quy định rất rõ ràng trong Bộ luật Hình sự (BLHS), đặc biệt là với những tội danh nhằm bảo vệ đối tượng dưới 16 tuổi.

2.1. Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142 BLHS)

Theo Điều 142 BLHS quy định về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Theo đó, bất kỳ hành vi giao cấu nào trái ý muốn với người dưới 16 tuổi đều bị coi là phạm tội, ngay cả khi nạn nhân có biểu hiện đồng thuận. Đặc biệt nghiêm trọng, nếu nạn nhân dưới 13 tuổi, kẻ phạm tội sẽ phải đối mặt với mức hình phạt rất nặng, từ 12 năm tù đến tù chung thân hoặc thậm chí là tử hình. Ngoài ra, hình phạt sẽ tăng nặng nếu hành vi xâm hại có các yếu tố như: phạm tội với người có quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng; thực hiện hành vi nhiều lần; hoặc gây sang chấn tâm lý nặng nề cho nạn nhân.

2.2. Tội dâm ô với người dưới 16 tuổi (Điều 146 BLHS)

Không cần phải có hành vi giao cấu, chỉ cần những hành vi mang tính khiêu dâm hoặc xâm phạm thân thể người dưới 16 tuổi cũng đủ cấu thành tội dâm ô với người dưới 16 tuổi theo Điều 146 BLHS. Các hành vi này có thể là ôm hôn, sờ soạng bộ phận nhạy cảm, hay thậm chí là quay lén khi nạn nhân tắm. Mức hình phạt áp dụng cho tội danh này có thể lên tới 12 năm tù nếu có các tình tiết tăng nặng.

2.3. Tội giao cấu với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi (Điều 145 BLHS)

Tội danh này thường gây nhầm lẫn do yếu tố “đồng thuận”. Theo Điều 145 BLHS áp dụng khi có hành vi giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, dù có sự đồng thuận từ phía nạn nhân, nhưng hành vi này vẫn bị coi là trái pháp luật do nạn nhân chưa đủ tuổi để có năng lực pháp luật đầy đủ trong quan hệ tình dục. Trong các vụ việc này, cần chứng minh rõ ràng yếu tố lợi dụng, dẫn dụ, hoặc lạm dụng quyền hạn của người lớn đối với trẻ em, thay vì chỉ là một “quan hệ tình cảm” thông thường.

2.4. Lạm dụng tín nhiệm để thực hiện hành vi xâm hại

Trong nhiều trường hợp, kẻ xâm hại là người thân, người quen hoặc người có vị trí đặc biệt trong gia đình, dễ dàng tiếp cận và lợi dụng niềm tin của nạn nhân. Yếu tố “lạm dụng vị trí đặc biệt trong gia đình” hoặc mối quan hệ thân thuộc không chỉ là tình tiết tăng nặng mà còn có thể là tình tiết định khung, khiến hình phạt trở nên nghiêm khắc hơn, phản ánh mức độ nguy hiểm và sự bội bạc của hành vi phạm tội.

3. Vì sao khó phát hiện và xử lý?

Việc phát hiện và xử lý các vụ xâm hại tình dục trẻ em thường gặp nhiều trở ngại do những yếu tố phức tạp liên quan đến tâm lý nạn nhân, áp lực gia đình và đặc thù của quá trình điều tra.

3.1. Tâm lý sợ hãi và che giấu của nạn nhân

Nhiều trẻ em là nạn nhân của xâm hại thường bị đe dọa, khiến các em rơi vào trạng thái sợ hãi, cảm thấy tội lỗi và không dám chia sẻ với cha mẹ hoặc người thân. Bên cạnh đó, một số trẻ còn quá nhỏ để nhận thức được rằng mình đang bị xâm hại, dẫn đến việc các em không thể lên tiếng để tìm kiếm sự giúp đỡ.

3.2. Áp lực “sĩ diện” từ phía gia đình

Trong nhiều trường hợp, mẹ hoặc người giám hộ của nạn nhân lại chọn cách che giấu vụ việc. Họ không tố cáo vì sợ ảnh hưởng đến “sĩ diện” gia đình, lo ngại về sự tan vỡ của mối quan hệ vợ chồng hoặc sợ mất đi nguồn chu cấp kinh tế từ kẻ xâm hại, đặc biệt khi kẻ đó là người thân.

3.3. Thiếu chứng cứ rõ ràng và tính chất âm thầm của vụ việc

Các vụ xâm hại thường diễn ra một cách âm thầm, kín đáo, khiến việc thu thập chứng cứ trở nên vô cùng khó khăn. Thường không có vết thương rõ ràng trên cơ thể nạn nhân, thiếu vắng nhân chứng trực tiếp, và lời khai của trẻ nhỏ thường không nhất quán do tâm lý bất ổn hoặc khả năng diễn đạt còn hạn chế.

3.4. Khó khăn trong công tác điều tra của cơ quan chức năng

Cơ quan điều tra cũng đối mặt với nhiều thách thức. Do tâm lý trẻ nhỏ dễ thay đổi, cùng với việc thời gian tố cáo thường kéo dài, các vật chứng vật lý trở nên rất khó thu thập. Ngoài ra, việc giám định tâm lý hay giám định trinh tiết cũng gặp khó khăn khi trẻ không hợp tác, gây cản trở nghiêm trọng đến quá trình xác minh và xử lý vụ án.

4. Cần hoàn thiện pháp luật và thực thi mạnh mẽ hơn

Để tăng cường hiệu quả công tác phòng chống và xử lý xâm hại tình dục trẻ em, cần có những thay đổi mang tính đột phá từ pháp luật đến cơ chế thực thi và ý thức xã hội.

4.1. Xem xét bổ sung tình tiết định khung đặc biệt

Pháp luật hiện hành cần xem xét bổ sung các tình tiết định khung đặc biệt hoặc tình tiết tăng nặng đặc biệt đối với những hành vi xâm hại tình dục trẻ em trong các mối quan hệ đặc thù. Chẳng hạn, hành vi “phạm tội với người lệ thuộc nuôi dưỡng trực tiếp” hoặc “xâm hại trong môi trường gia đình” nên được coi là những tình tiết tăng nặng đặc biệt. Điều này không chỉ thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật mà còn phản ánh đúng bản chất nguy hiểm và sự bội bạc của kẻ phạm tội khi lợi dụng vị trí, niềm tin để gây án.

4.2. Xây dựng quy định riêng về xâm hại tình dục trong gia đình

Hiện nay, nhiều quốc gia như Mỹ hay Úc đã có những quy định riêng về tội “loạn luân” (incest) với mức phạt rất cao. Việt Nam cũng cần nghiên cứu và xem xét khả năng xây dựng một quy định pháp lý riêng biệt về xâm hại tình dục trong gia đình. Việc này sẽ giúp phân hóa rõ ràng hơn các tội danh, tăng cường răn đe và xử lý nghiêm khắc hơn đối với những kẻ lợi dụng mối quan hệ huyết thống, ruột thịt để thực hiện hành vi đồi bại.

4.3. Tăng cường cơ chế tố giác độc lập

Để khuyến khích việc tố giác mà không gây áp lực lên nạn nhân và gia đình, cần tăng cường cơ chế tố giác độc lập. Các kênh như cho phép nhà trường, hàng xóm hoặc người dân tố giác nặc danh cần được đẩy mạnh. Đồng thời, cần thiết lập đường dây nóng riêng dành cho trẻ em, được vận hành bởi các chuyên gia tâm lý và pháp lý, đảm bảo tuyệt đối bí mật thông tin của người tố cáo và nạn nhân để trẻ em có thể mạnh dạn lên tiếng.

4.4. Tuyên truyền và giáo dục kỹ năng bảo vệ bản thân từ nhỏ

Phòng ngừa là yếu tố then chốt. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền và giáo dục kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ em ngay từ lứa tuổi nhỏ. Trẻ em cần được trang bị kiến thức để nhận diện các hành vi xâm hại, bao gồm cả những hành vi đến từ người thân quen. Các chương trình giáo dục này nên được tích hợp vào hệ thống giáo dục chính khóa hoặc thông qua các hoạt động ngoại khóa, giúp trẻ có đủ sự tự tin và kiến thức để phản ứng khi gặp nguy hiểm.

4.5. Bảo vệ tối đa quyền lợi của trẻ trong quá trình tố tụng

Trong quá trình điều tra và xét xử, việc bảo vệ tối đa quyền lợi và tâm lý của trẻ em là vô cùng quan trọng. Cần tránh để trẻ bị hỏi cung nhiều lần, gây tổn thương thêm lần nữa về mặt tinh thần. Thay vào đó, nên có sự tham gia đồng hành của đại diện tâm lý, pháp lý và xã hội xuyên suốt quá trình tố tụng, đảm bảo môi trường thân thiện, an toàn và hỗ trợ tốt nhất cho trẻ em, giúp các em vượt qua sang chấn và sớm ổn định cuộc sống.

5. Kết luận

Những vụ việc xâm hại tình dục trẻ em trong gia đình tuy thường bị che giấu và khó phát hiện, nhưng hậu quả mà chúng để lại thì nặng nề hơn gấp nhiều lần so với các vụ xâm hại xảy ra bên ngoài xã hội. Nạn nhân không chỉ chịu đựng tổn thương về thể chất mà còn phải đối mặt với những sang chấn tâm lý sâu sắc, khó chữa lành bởi chính kẻ gây án là người mà các em tin tưởng và yêu thương.

Để bảo vệ trẻ em khỏi nạn xâm hại, đặc biệt là ngay trong chính mái ấm của mình, pháp luật cần được áp dụng một cách mạnh mẽ, nhân văn và chủ động. Chúng ta không thể mãi “chạy theo” xử lý khi mọi chuyện đã quá muộn và những vết sẹo đã in hằn trong tâm hồn các em.

Thay vào đó, cần có sự chung tay của cả cộng đồng, hệ thống pháp luật và từng gia đình để cùng lên tiếng bảo vệ trẻ nhỏ. Hãy tạo ra một môi trường an toàn, nơi trẻ em được lắng nghe, tin tưởng và có đủ kiến thức để nhận diện, tố cáo hành vi xâm hại, đặc biệt là từ những người thân cận nhất. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể thực sự bảo vệ tương lai của thế hệ mai sau.

Xem thêm 

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

Mở Công ty tư vấn du học rồi lừa đảo hàng chục người

Công Ty Bất Động Sản Lừa Đảo: Dấu Hiệu và Cách Phòng Tránh(Mở trong cửa số mới)