"Lưỡi dao" pháp luật phân định quyền sở hữu và quyền sử dụng đất.

Đánh giá bài viết

Đất đai là nguồn tài nguyên vô giá và nền tảng thiết yếu cho mọi hoạt động kinh tế – xã hội, luôn giữ vai trò trung tâm trong các mối quan hệ pháp lý tại Việt Nam. Khác với nhiều quốc gia trên thế giới, nơi chế độ sở hữu tư nhân đối với đất đai được công nhận rộng rãi, pháp luật Việt Nam quy định một mô hình sở hữu đặc biệt: sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.

Vậy quyền sở hữu “toàn dân” này được thực hiện và giới hạn như thế nào? Người dân và tổ chức được trao quyền gì khi sử dụng đất1. Quyền sở hữu đất đai: Quyền năng gốc của Nhà nước

Tại Điều 53 Hiến pháp năm 2013, đất đai cùng với các tài nguyên thiên nhiên quan trọng khác được xác định là tài sản công, thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Quy định này phản ánh bản chất đặc thù của chế độ sở hữu đất đai tại Việt Nam – quyền sở hữu không thuộc về bất kỳ cá nhân, tổ chức nào mà là quyền tập thể, được thực thi bởi Nhà nước.

Cụ thể, Luật Đất đai hiện hành trao cho Nhà nước các quyền năng quản lý đất đai, bao gồm:

Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất: Nhà nước quyết định mục đích sử dụng cho từng khu vực, đảm bảo sự phát triển hài hòa, bền vững và phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội.
Ban hành và điều chỉnh pháp luật đất đai: Nhà nước thiết lập khung pháp lý điều chỉnh các quan hệ liên quan đến đất đai từ việc giao đất, cho thuê, thu hồi đến giải quyết tranh chấp.
Thực hiện việc giao đất, cho thuê và thu hồi đất: Nhà nước là chủ thể duy nhất có thẩm quyền trao quyền sử dụng đất và thu hồi quyền này vì mục đích công.
Quản lý hồ sơ địa chính và địa giới hành chính: Nhà nước duy trì hệ thống thông tin đất đai minh bạch và chính xác nhằm phục vụ quản lý hiệu quả.
Thanh tra, giám sát việc sử dụng đất: Đảm bảo việc sử dụng đất tuân thủ đúng quy định pháp luật và phục vụ lợi ích chung.

Từ đó, có thể thấy, quyền sở hữu toàn dân về bản chất là quyền sở hữu Nhà nước, được thực hiện không nhằm mục đích tư lợi, mà nhằm bảo đảm việc quản lý và sử dụng đất đai phục vụ lợi ích chung của toàn xã hội. Người dân và các tổ chức chỉ được trao quyền sử dụng đất, không phải quyền sở hữu theo nghĩa truyền thống.

Quyền sử dụng đất: Quyền tài sản có điều kiện

Trong khi quyền sở hữu đất đai thuộc về toàn dân, thì người dân và tổ chức được trao quyền sử dụng đất (một quyền tài sản đặc thù) thông qua các hình thức giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật.

Luật Đất đai quy định rõ các quyền cụ thể của người sử dụng đất, bao gồm:

Quyền chuyển nhượng: Mua bán, tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất theo quy định pháp luật.
Quyền cho thuê, cho thuê lại: Khai thác giá trị quyền sử dụng đất thông qua hoạt động cho thuê hợp pháp.
Quyền thế chấp, góp vốn: Quyền sử dụng đất là một loại tài sản được sử dụng để bảo đảm nghĩa vụ dân sự, đầu tư sản xuất kinh doanh.
Quyền được bồi thường khi thu hồi đất hợp pháp: Người sử dụng đất được bảo vệ quyền lợi về tài sản khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất vì mục đích công.
Quyền khiếu nại, khởi kiện: Người sử dụng đất có quyền yêu cầu pháp luật bảo vệ khi quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm.

Tuy nhiên, các quyền trên không phải là tuyệt đối, mà được đặt trong khuôn khổ pháp luật và đi kèm với các nghĩa vụ quan trọng:

Sử dụng đất đúng mục đích, đúng quy hoạch.
Thực hiện nghĩa vụ tài chính (nộp thuế, phí, tiền sử dụng/thuê đất…).
Bảo vệ tài nguyên, môi trường đất.
Chấp hành quyết định thu hồi đất hợp pháp khi có yêu cầu từ cơ quan Nhà nước.

Mối quan hệ sở hữu – sử dụng: Nền móng định hình thị trường bất động sản

Quyền sở hữu đất đai thuộc toàn dân và quyền sử dụng đất thuộc về cá nhân, tổ chức tạo thành một cơ chế “hai tầng” đặc trưng trong hệ thống pháp luật đất đai Việt Nam. Trong cơ chế này, Nhà nước giữ vai trò trung tâm với quyền định đoạt tối cao, còn người dân, doanh nghiệp là chủ thể khai thác giá trị từ đất đai thông qua quyền sử dụng có giới hạn.

Cơ chế này vừa giúp ổn định công tác quản lý nhà nước về đất đai, vừa tạo lập thị trường bất động sản dựa trên quyền sử dụng đất – một loại tài sản có thể mua bán, chuyển nhượng, thế chấp… Tuy nhiên, sự thiếu vắng quyền sở hữu tư nhân cũng tạo ra không ít trở ngại, đặc biệt trong việc định giá, thế chấp, bảo đảm tài sản và thu hút đầu tư trong một số lĩnh vực.

Kết luận

Pháp luật Việt Nam thiết lập một chế độ sở hữu đất đai đặc biệt: Sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện và thống nhất quản lý. Trên nền tảng này, Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho các cá nhân, tổ chức với nhiều quyền năng đáng kể nhưng có giới hạn và đi kèm nghĩa vụ nhất định.

Việc hiểu rõ bản chất quyền sở hữu toàn dân và quyền sử dụng đất là điều kiện cần thiết để tham gia hiệu quả vào các quan hệ pháp lý về đất đai, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội hiện đại, nơi đất đai luôn là tâm điểm của các chính sách phát triển, đầu tư và bảo vệ quyền lợi công dân.

Xem thêm

LUẬT SƯ GIỎI VỀ ĐẤT ĐAI – SỰ LỰA CHỌN HÀNG ĐẦU ĐỂ BẢO VỆ QUYỀN LỢI CỦA BẠN

Tranh chấp về chia thừa kế đất đai và những vấn đề cần lưu ý

Quyền lợi khi Nhà nước thu hồi đất: Bồi thường theo Luật Đất đai 2024 và sự hỗ trợ pháp lý từ Luật sư

GIỚI THIỆU

LUẬTSƯ.NET CHUYÊN TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ SAU:

Địa chỉ, số điện thoại Luật sư giỏi TP.HCM

Nếu bạn cần hỗ trợ trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng cho vay tài sản, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.

LUẬTSƯ.NET – LUẬT SƯ GIỎI TP.HCM

📞 Số điện thoại: 0364919191 – 0919989876
📍 Địa chỉ: Số 11 Đường Số 7, KDC CityLand Park Hills, Phường 10, Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
🌐 Website: www.luậtsư.net
📧 Email: tuvanmienphi@luậtsư.net

“Chọn chúng tôi, chọn giải pháp pháp lý hiệu quả nhất!”

Tại sao chọn LUẬTSƯ.NET?

Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm: Chúng tôi đã xử lý thành công hàng trăm vụ tranh chấp nợ khó đòi, từ cá nhân đến doanh nghiệp.
Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ khách hàng từ giai đoạn tư vấn ban đầu đến khi thi hành án.
Chi phí minh bạch: Cam kết chi phí dịch vụ hợp lý, rõ ràng, không phát sinh.
Thời gian giải quyết nhanh chóng: Luật sư của chúng tôi luôn đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu và tối ưu hóa thời gian xử lý vụ việc.

Đăng ký thành lập doanh nghiệp trọn gói giá rẻ chỉ 599k: https://dangkykinhdoanh.top/

“Lưỡi dao” pháp luật phân định quyền sở hữu và quyền sử dụng đất.