Cha mẹ tiếp tay cho con vị thành niên vi phạm pháp luật – Ranh giới giữa dạy dỗ và vi phạm hình sự

1. Vấn đề xã hội đang được quan tâm

“Con nít mà, biết gì đâu!” – là câu nói quen thuộc mà nhiều bậc phụ huynh buông ra khi con mình có hành vi sai trái. Nhưng đáng lo ngại là ngày càng có nhiều vụ việc không còn dừng lại ở lỗi nhỏ mà đã vi phạm pháp luật hình sự, thậm chí nghiêm trọng. Không hiếm các trường hợp trẻ dưới 16 tuổi tham gia trộm cắp, đánh nhau, quay video làm nhục người khác, phát ngôn kích động bạo lực… Tuy nhiên, thay vì hướng dẫn con cái nhận lỗi, nhiều bậc cha mẹ lại bênh vực, thách thức pháp luật với tâm lý “con tôi chưa đủ tuổi bị đi tù”.

Chính quan điểm sai lệch này đang góp phần tiếp tay cho hành vi lệch chuẩn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân cách của trẻ. Quan trọng hơn, khi hành vi vượt quá giới hạn, chính cha mẹ cũng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

2. Trách nhiệm của cha mẹ trong việc giáo dục con cái

Pháp luật Việt Nam quy định rõ vai trò của cha mẹ là người giám hộ tự nhiên, chịu trách nhiệm quản lý, giáo dục con chưa thành niên. Theo Điều 69 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cha mẹ có nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con cái thành người lương thiện, tôn trọng pháp luật và thuần phong mỹ tục. Đồng thời, không được xúi giục hoặc dung túng cho hành vi vi phạm pháp luật của con.

Bên cạnh đó, Luật Trẻ em 2016 cũng khẳng định: Cha mẹ có nghĩa vụ bảo đảm cho trẻ em được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật. Điều 101 Luật này quy định rõ: cha mẹ có trách nhiệm “giáo dục trẻ em có ý thức tuân thủ pháp luật, hành vi đúng mực, đạo đức, tôn trọng người khác và phòng, tránh hành vi vi phạm pháp luật”.

Nếu cha mẹ buông lỏng quản lý, không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các nghĩa vụ trên, để trẻ em thực hiện hành vi vi phạm pháp luật thì có thể bị xử lý hành chính hoặc nặng hơn là truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Cha mẹ bao che – xử phạt hành chính hay truy cứu hình sự?

Trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Nếu hành vi bao che vượt quá mức độ quản lý thiếu trách nhiệm, chuyển sang chủ động che giấu tội phạm, xúi giục, hỗ trợ con phạm tội thì cha mẹ có thể bị xử lý hình sự.

Cụ thể:

• Tội không tố giác tội phạm (Điều 390 Bộ luật Hình sự 2015): nếu cha mẹ biết con phạm các tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng không tố giác thì có thể bị xử lý với mức phạt cảnh cáo hoặc tù đến 03 năm.
• Tội che giấu tội phạm (Điều 389 Bộ luật Hình sự 2015): nếu cha mẹ biết rõ con phạm tội nhưng lại cố tình che giấu, giúp bỏ trốn, hủy chứng cứ… thì có thể bị phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.
• Đồng phạm, tổ chức, xúi giục (Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015): nếu cha mẹ xúi con trộm cắp, đánh người hoặc cố tình dùng trẻ dưới 16 tuổi thực hiện hành vi trái pháp luật thì có thể bị xử lý như đồng phạm với mức hình phạt theo từng tội danh cụ thể.

Tình huống 1: Cha mẹ dạy con ăn cắp

Một người mẹ dạy con gái 13 tuổi cách giấu hàng khi đi siêu thị. Khi bị phát hiện, bà mẹ phản ứng: “Nó là con nít, có làm gì được đâu”.

Phân tích: Trẻ dưới 14 tuổi không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trộm cắp. Tuy nhiên, hành vi của người mẹ có thể cấu thành tội trộm cắp tài sản theo Điều 173 BLHS với vai trò đồng phạm – tổ chức hoặc xúi giục.

Tình huống 2: Cha mẹ xúi con đánh bạn và phát tán clip

Con trai 14 tuổi bị bạn bắt nạt. Thay vì can ngăn, cha mẹ lại nói “con cứ đánh lại cho chừa” và còn quay clip tung lên mạng xã hội.

Phân tích: Hành vi này có thể cấu thành tội cố ý gây thương tích (Điều 134 BLHS) hoặc làm nhục người khác (Điều 155 BLHS). Việc xúi giục và chủ động quay, phát tán clip cho thấy yếu tố đồng phạm và tổ chức phạm tội rõ ràng.

4. Bài học và khuyến cáo

Tình thương đúng cách là bảo vệ, còn bao che sai trái là tiếp tay cho tội ác. Cha mẹ cần hiểu rằng: Trẻ em là đối tượng được giáo dục, nhưng người lớn là người phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Do đó, cha mẹ cần:

• Chủ động hợp tác với nhà trường, địa phương, cơ quan công an khi con vi phạm.
• Tuyệt đối không dạy con gian dối, không bao che lỗi lầm.
• Tìm sự hỗ trợ từ luật sư, chuyên gia tâm lý nếu cần.
• Làm gương cho con trong lối sống, tuân thủ pháp luật, hành xử đúng đạo đức.

Pháp luật không trừng trị tình thương, nhưng sẽ xử lý mọi hành vi dung túng sai trái. Cha mẹ hãy là tuyến phòng ngừa đầu tiên, đừng trở thành đồng phạm im lặng cho tội lỗi của con trẻ.

Xem thêm 

Bóng tối của lòng tin: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và những hệ lụy đau lòng

Mở Công ty tư vấn du học rồi lừa đảo hàng chục người

Công Ty Bất Động Sản Lừa Đảo: Dấu Hiệu và Cách Phòng Tránh(Mở trong cửa số mới)