Pháp luật thường bảo vệ người thứ ba ngay tình nhằm đảm bảo sự ổn định của quan hệ dân sự và thương mại. Hãy cùng Luậtsư.net tìm hiểu về người thứ ba ngay tình theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015.
1. Người thứ ba ngay tình được hiểu như thế nào?
Có thể hiểu rằng, người thứ ba ngay tình là người chiếm hữu tài sản, thực hiện giao dịch dân sự mà không biết, không thể biết rằng tài sản hoặc quyền lợi mình có được từ giao dịch không hợp pháp hoặc có tranh chấp.
2. Quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu
Căn cứ Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
- Đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký.
- Đối tượng đã được chuyển giao cho người thứ ba ngày tình.
=> Giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định khác.
- Tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba.
- Người thứ ba có căn cứ vào việc đăng ký tài sản mà xác lập, thực hiện giao dịch.
=> Giao dịch không bị vô hiệu
Lưu ý: Đối với tài sản bắt buộc phải đăng ký mà chưa được đăng ký thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 133 BLDS 2015.
Thêm vào đó, căn cứ tại khoản 3 Điều 133 BLDS 2015 như sau:
- Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngày tình nếu giao dịch dân sự không bị vô hiệu theo việc tài sản phải được đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.
- Tuy nhiên, chủ sở hữu có quyền khởi kiện, yêu cầu người có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.
3. Rủi ro pháp lý đối với người thứ ba ngay tình
Mặc dù được bảo vệ, người thứ ba ngay tình vẫn có thể đối mặt với những rủi ro pháp lý như:
Thứ nhất, bị thu hồi tài sản
Nếu tài sản thuộc quyền sở hữu Nhà nước
- Dù người thứ ba ngay tình đã mua tài sản hợp pháp, họ vẫn có thể bị buộc hoàn trả lại tài sản đó nếu tài sản được giao dịch thuộc sở hữu Nhà nước.
Nếu tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội
- Người thứ ba có thể bị thu hồi tài sản để trả lại cho chủ sở hữu hợp pháp nếu tài sản đó bắt nguồn từ hành vi phạm tội (trộm cắp, lừa đảo, tham ô).
Thứ hai, thiệt hại về tài chính
Trong trường hợp tài sản bị thu hồi, người thứ ba có thể chịu những thiệt hại về tài chính:
- Mất toàn bộ số tiền đã bỏ ra mua tài sản.
- Mất thời gian và chi phí kiện tụng để bảo vệ quyền lợi của mình hay yêu cầu bồi thường.
- Không thể thu hồi tiền nếu bên bán bỏ trốn hoặc không có khả năng thanh toán.
Thứ ba, khó khăn trong việc chứng minh sự ngay tình:
Trong trường hợp có tranh chấp, người thứ ba phải chứng minh được rằng mình không biết, không thể biết về tài sản đang tranh chấp. Do đó, người thứ ba cần phải có đầy đủ chứng cứ, nếu không chứng minh được thì họ có thể mất tài sản ngay khi giao dịch được thực hiện hợp pháp.
4. Giải pháp giảm thiểu rủi ro pháp lý của người thứ ba
Thứ nhất, kiểm tra nguồn gốc tài sản
Khi thực hiện các giao dịch có giá trị lớn như mua bán bất động sản, xe cộ thì người thứ ba cần:
- Kiểm tra giấy tờ pháp lý đối với tài sản đang dự định mua.
- Đối chiếu, kiểm tra nguồn gốc tài sản với cơ quan chức năng trước khi giao dịch.
Thứ hai, kiểm tra thông tin pháp lý về tài sản
Trước khi tiến hành giao dịch, người mua cần kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản để tránh rủi ro trong việc thu hồi hoặc tranh chấp.
Các cơ quan chức năng có thể tra cứu thông tin tài sản:
- Văn phòng đăng ký đất đai.
- Hệ thống đăng ký giao dịch bảo đảm – Kiểm tra tài sản có thế chấp hay không
- Tra cứu trực tuyến tại https://dktructuyen.moj.gov.vn.
- Tra cứu trực tiếp tại Văn phòng đăng ký giao dịch bảo đảm tại địa phương.
- Cơ quan công an – Kiểm tra tài sản có bị mất cấp hoặc liên quan đến vụ án hay không
Thứ ba, giải pháp giúp bảo vệ người thứ ba và chứng minh sự ngay tình
- Lập hợp đồng giao dịch có công chứng, chứng thực.
- Giữ lại toàn bộ văn bản, chứng từ giao dịch.
- Khi có tranh chấp, có thể sử dụng các chứng cứ đã thu thập để khởi kiện hoặc yêu cầu hoàn tiền.
Kết luận
Tuy người thứ ba ngay tình được pháp luật bảo vệ nhưng không phải trong mọi trường hợp. Vì vậy, khi tham gia giao dịch, cần cẩn trọng, thực hiện các biện pháp kiểm tra cần thiết để tránh rủi ro pháp lý. Nếu có tranh chấp xảy ra, người thứ ba ngay tình cần nhanh chóng thu thập chứng cứ và nhờ sự hỗ trợ của luật sư để bảo vệ quyền lợi của mình.
